"شیر پروانه ای گیربکسی"

شیر پروانه ای گیربکسی

شیر پروانه‌ ای گیربکسی (Gearbox Butterfly Valve) یکی از رایج‌ ترین انواع شیرآلات صنعتی به شمار می‌ آید که نقش مؤثر در کنترل و قطع و وصل (on/off) جریان سیالات مختلف ایفا می‌ کند. عملکرد این شیرها مبتنی بر حرکت ربع‌ گرد (Quarter Turn) دیسک است؛ به این معنی که تنها با چرخش 90 درجه‌ای دیسک، مسیر جریان به طور کامل باز یا بسته می‌ شود.

در مدل‌ های گیربکسی، به جای استفاده از اهرم دستی ساده، یک جعبه‌ دنده (Gearbox) بین فلکه و استم شیر قرار می‌ گیرد. این گیربکس باعث می‌شود اپراتور با صرف نیروی کمتر و به صورت کاملاً نرم و کنترل‌ شده، حرکتی تدریجی و با دقت بالا را برای باز یا بسته کردن شیر انجام دهد. چنین قابلیتی‌ به ویژه در سایزهای بالای 4 اینچ که نیروی موردنیاز برای دوران دیسک به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، اهمیت خود را نشان می‌ دهد؛ زیرا بدون استفاده از گیربکس، کنترل شیرهای بزرگ می‌ تواند با دشواری و حتی خطر همراه باشد.

گیربکس نصب‌ شده روی شیر پروانه‌ای معمولاً دارای یک نسبت تبدیل مشخص است (مانند نسبت 1:30)، که نشان می‌ دهد برای چرخاندن 90 درجه‌ای دیسک شیر، چند دور چرخش فلکه لازم است. این نسبت تبدیل به اپراتور اجازه می‌ دهد تا بتواند به راحتی و با اعمال نیرو کمتر، شیر را در مسیر باز یا بسته هدایت کرده و در عین حال، کنترل دقیقی بر سرعت و میزان باز یا بسته بودن داشته باشد. در ادامه این مقاله به راهنمایی جامع خرید شیر پروانه ای گیربکسی جهت سهولت انتخاب بر اساس نیازهای فنی می پردازیم.

اجزای اصلی شیر پروانه ای گیبرکسی

شیر پروانه‌ای گیربکسی از اجزای مختلفی تشکیل شده است. آشنایی با این اجزا برای انتخاب صحیح و نگهداری بهینه شیر اهمیت زیادی دارد:

بدنه (Body)

بدنه به عنوان بخش اصلی و پایه شیر، وظیفه استحکام بخشی و تحمل فشار خط را بر عهده دارد. جنس بدنه معمولاً از چدن داکتیل، فولاد کربنی، فولاد ضدزنگ (استنلس استیل) یا متریال‌ های مقاوم به خوردگی ساخته می‌ شود تا متناسب با نوع سیال و شرایط محیطی انتخاب گردد.

دیسک (Disc)

دیسک یا توپی همان صفحه گرد مرکزی است که با چرخش خود، مسیر عبور سیال را باز یا بسته می‌ کند. آلیاژ ساخت دیسک می‌تواند از استیل، آلومینیوم-برنز یا حتی مواد پلیمری ویژه متناسب با نوع سیال (آب، روغن، اسید و…) انتخاب شود تا علاوه بر آب‌ بندی مناسب، مقاومت بالایی در برابر سایش و خوردگی داشته باشد.

گیربکس (Gearbox)

یکی از مهم‌ ترین بخش‌ ها در شیر پروانه‌ای گیربکسی، گیربکس است. گیربکس مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های دقیق و مقاوم است که نیروی چرخش فلکه دستی را به شافت منتقل کرده و موجب حرکت نرم، تدریجی و با گشتاور مناسب دیسک می‌ شود. وجود گیربکس به‌ویژه در سایزهای بالا، کنترل شیر را بسیار آسان‌تر و ایمن‌ تر می‌ سازد.

استم (Stem/Shaft)

شافت یا محور مرکزی، میله ای فلزی است که دیسک به آن متصل شده است. انتقال نیروی گیربکس به دیسک و چرخش آن به کمک شافت صورت می‌ گیرد، بنابراین جنس و دوام این بخش اهمیت ویژه‌ای در عمر عملکرد شیر دارد.

آب‌ بندی (Seat)

برای آب‌ بندی کامل و ممانعت از نشتی سیال، شیر پروانه‌ای دارای آب‌ بندی یا سیت در محل تماس دیسک و بدنه است. متریال این آب‌ بندی بسته به نوع سیال و شرایط کاری می‌ تواند از EPDM، NBR، PTFE (تفلون) یا حتی فلزهای تخصصی باشد تا دوام و ایمنی آب‌ بندی تضمین شود.

مزایای استفاده از شیر پروانه‌ای گیربکسی

شیر پروانه‌ای گیربکسی با توجه به ساختار ویژه و عملکرد منحصر به‌فرد خود، امروزه در صنایع مختلف جایگاه ویژه‌ای یافته است. آنها به ویژه در کاربردهایی که تنظیم دقیق جریان مورد نیاز است یا زمانی که عملکرد دستی شیرهای بزرگتر مورد نیاز است، مفید هستند. مهمترین مزایای استفاده از شیر پروانه‌ ای گیربکسی عبارتند از:

• کنترل نرم و تدریجی جریان: وجود گیربکس در ساختار این شیرها سبب می‌ شود باز و بسته کردن ولو کاملاً نرم و پیوسته انجام شود؛ به‌طوری که حتی در سایزهای بزرگ و فشارهای بالا، نیازی به نیروی زیاد از سمت اپراتور نباشد.
• ابعاد و وزن مناسب: شیر پروانه‌ای گیربکسی نسبت به سایر ولوهای هم‌ سایز (مانند گلوب یا گیت) ابعاد و وزن کمتری دارد؛ این ویژگی باعث سهولت در حمل، نصب و کاهش فضای مورد نیاز در سیستم لوله‌ کشی می‌ شود.
• کاهش گشتاور عملیاتی: شیرهای پروانه‌ای بزرگتر می‌ توانند برای عملکرد دستی به نیروی قابل توجهی نیاز داشته باشند. گیربکس‌ ها گشتاور مورد نیاز را کاهش می‌ دهند و کار با چرخ دستی را حتی در اندازه‌های بزرگتر آسان‌ تر می‌ کنند.
• مقاومت بالا: مواد استفاده شده در ساخت بدنه و دیسک این شیرها، آنها را در برابر فشار، ضربه و سایش بسیار مقاوم می‌سازد؛ به همین دلیل برای خطوط صنعتی با شرایط کاری سنگین کاملاً ایده‌آل هستند.
• افزایش ایمنی: حرکت تدریجی و کنترل‌شده دیسک شیر، احتمال ضربه قوچی (Water Hammer) را به شدت کاهش می‌ دهد و علاوه بر ایمنی خط، سلامت اپراتور را نیز حفظ می‌ کند. همچنین امکان قفل‌ کردن گیربکس، مانع باز و بسته‌شدن ناخواسته شیر می‌ شود.
• مقرون به صرفه بودن: در حالی که هزینه اولیه یک گیربکس ممکن است بیشتر از یک اپراتور اهرمی ساده باشد، اما در درازمدت، به ویژه برای شیرهای بزرگتر، به دلیل کاهش نیازهای تعمیر و نگهداری و افزایش راندمان عملیاتی، می‌ تواند مقرون به صرفه‌ تر باشد.

کاربردهای شیر پروانه ای گیربکسی

• صنایع آب و فاضلاب
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• صنایع نیروگاهی
• صنایع غذایی و دارویی
• تاسیسـات حرارتی-برودتـی و تھویه مطبوع
• صنایع معدنی

نکات مهم در انتخاب شیر پروانه ای گیربکسی

انتخاب صحیح شیر پروانه‌ای گیربکسی نقش مهمی در عملکرد ایمن و بهینه خطوط لوله و تجهیزات صنعتی دارد. در هنگام خرید این نوع ولو باید به چند پارامتر کلیدی توجه ویژه داشته باشید:

برند سازنده و مدل شیر

انتخاب برند معتبر مانند میراب، فاراب، کیز ایران یا برندهای خارجی تأثیر مستقیمی بر کیفیت، طول عمر و خدمات پس از فروش دارد. مدل شیر باید مطابق با استانداردها و نیاز پروژه باشد و در صورت نیاز، بررسی اصالت کالا و گارانتی توصیه می‌ شود.

نوع اتصال فرآیندی

شیر پروانه‌ای گیربکسی در انواع ویفری (Wafer)، فلنجی (Flanged) و لاگ (Lug) تولید می‌ شود:

• ویفری: نصب سریع و ساده بین دو فلنج متصل به لوله، مناسب برای فضاهای محدود
• فلنجی: دارای فلنج‌ های یکپارچه، مناسب خطوط پرفشار و انتقال سیالات حساس
• لاگ: قابلیت جداسازی یک سمت خط لوله بدون خارج کردن ولو از سیستم؛ مناسب برای تعمیرات و نگهداری سریع

سایز شیر پروانه‌ای گیربکسی

سایز ولو باید با قطر داخلی لوله و دبی جریان همخوانی کامل داشته باشد. هم‌ چنین در سایزهای بالاتر (معمولاً از 4 اینچ به بالا)، استفاده از گیربکس به منظور کاهش نیروی لازم و افزایش ایمنی پیشنهاد می‌ شود.

متریال بدنه و دیسک

جنس بدنه و دیسک باید متناسب با نوع سیال، دما، فشار و شرایط خورندگی انتخاب شود:

• بدنه: معمولاً از چدن داکتیل، فولاد کربنی، استنلس استیل یا برنز 
• دیسک: آلیاژهای مقاوم به سایش و خورندگی (استیل، آلومینیوم برنز و گاهی پلیمرهای خاص)

دما و فشار کاری

حداکثر دما و فشار قابل تحمل شیر پروانه‌ای گیربکسی در مشخصات فنی درج شده است. مطمئن شوید شیر انتخابی با شرایط عملیاتی پروژه شما هماهنگ باشد. استفاده از آب‌ بندهای مناسب (EPDM، NBR، PTFE یا فلزی) نیز در بهینه‌ سازی عملکرد در این شرایط حیاتی است.

خرید شیر پروانه ای گیربکسی از فروشگاه ابزاردقیق پیکاتک

فروشگاه ابزار دقیق پیکاتک با بیش از یک دهه فعالیت تخصصی و موفق در حوزه تأمین، مشاوره و پشتیبانی تجهیزات ابزار دقیق و اتوماسیون صنعتی، یکی از معتبرترین مراجع مهندسی و تأمین تجهیزات در کشور به شمار می‌ رود. این فروشگاه اینترنتی طیف گسترده ای از تجهیزات ابزاردقیق، شیرآلات صنعتی، تجهیزات تست و پرتابل، لوله و اتصالات، آهن و بسیاری موارد دیگر را ارائه می دهد.

پیکاتک مجموعه ای از شیر پروانه ای گیربکسی از برندهای مختلف را با بهترین کیفیت و قیمت مناسب به سراسر کشور ارسال می کند. بازدیدکنندگان محترم جهت خرید شیر پروانه ای گیربکسی از بالای این صفحه بازدید نمایید و برای کسب اطلاعات فنی بیشتر و استعلام قیمت به روز شیر پروانه ای گیربکسی با کارشناسان فروش ما به شماره  88109770-021 تماس بگیرید.

سوالات متداول شیر پروانه ای گیربکسی

شیر پروانه‌ای گیربکسی چیست و چه تفاوتی با مدل اهرمی دارد؟

شیر پروانه‌ای گیربکسی نوعی ولو ربع‌گرد است که با استفاده از گیربکس و فلکه دستی، دیسک را بین حالت باز و بسته تنظیم می‌ کند. تفاوت اصلی با مدل اهرمی، استفاده از گیربکس برای انتقال بهتر نیرو، کاهش گشتاور، و کنترل نرم‌ تر شیر است. مدل گیربکسی برای سایزهای بالاتر و خطوط با فشار بیشتر کاملاً مناسب‌ تر است.

در چه مواردی استفاده از گیربکس اجباری است؟

در خطوطی با سایز بالای 4 یا 6 اینچ، فشار زیاد، یا نیاز به قفل‌گذاری مکانیکی و کنترل تدریجی، استفاده از گیربکس ضروری است.

مزیت استفاده از گیربکس برای کنترل ولو چیست؟

گیربکس باعث کاهش نیروی لازم برای چرخش دیسک خصوصاً در سایزهای بزرگتر و فشار زیاد می‌ شود. همچنین باز و بسته کردن شیر را تدریجی و ایمن کرده و کنترل دقیق‌ تری برای تعیین میزان باز بودن شیر فراهم می‌ کند.

نسبت تبدیل گیربکس (مثلاً 1:30) به چه معناست؟

این عدد نشان می‌دهد برای چرخش کامل دیسک 90 درجه‌ای، باید فلکه گیربکس چند دور کامل بچرخد. مثلاً نسبت 1:30 یعنی با 30 دور چرخاندن فلکه، ولو از حالت کاملاً بسته به کاملاً باز می‌ رسد.

آیا امکان تعمیر و تعویض گیربکس وجود دارد؟

بله، اغلب گیربکس‌ها به صورت قطعه‌ای روی شیر سوار شده‌اند و در صورت نیاز می‌توان آن را تعمیر یا تعویض کرد. کنترل و روانکاری منظم عمر قطعات داخلی را افزایش می‌ دهد.

تفاوت شیر پروانه‌ای گیربکسی ویفری و فلنجی چیست؟

مدل ویفری (Wafer) بین دو فلنج لوله قرار می‌ گیرد و به کمک پیچ‌ های بلند نصب می‌ شود. مدل فلنجی (Flanged) دارای سوراخ فلنج بوده و مستقیماً با پیچ و مهره به لوله متصل می‌ شود. نوع فلنجی آب‌ بندی و استحکام بهتری دارد.