دتکتور

دتکتور گاز

دتکتور گاز (Gas detector) که با نام های دیگر نشت‌یاب و آشکارساز گازی نیز در صنایع شناخته میشوند از تجهیزاتی بسیار حساس هستند که برای تشخیص و اندازه‌گیری گازهای سمی، انفجاری و اشتعالی موجود در یک محیط مورد استفاده قرار میگیرند. گازهایی که قصد اندازه‌گیری غلظت آن‌ها را در محیط های صنعتی داریم، از جنبه‌های مختلفی مانند اشتعالی، انفجاری و یا سمی بودن بسیار خطرناک هستند. به همین جهت اندازه گیری و کنترل مقادیر این گازها در صورت نشتی در فضا و محیط های کاری بسیار حائز اهمیت و مهم میباشد.

همانطور که می‌دانید برای هر گازی غلظت مشخصی برای حد های انفجاری یا خفه‌کنندگی وجود دارد. از این رو دتکتور ها به ما کمک می‌کنند نشت غیرعادی یا خطرناک گاز را در جو یا منطقه خاص، قبل از وقوع حادثه جبران ناپذیر شناسایی کرد، تا اقدامات موثری در جهت کاهش خطرات جانی و مالی انجام دهیم.

اکثر صنایعی که بتوانید تصور کنید، از صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، سیمان، نیروگاهی، آرد و غله گرفته تا تولید مواد شیمیایی، به دتکتور نیاز دارند. هدف استفاده از دتکتور های صنعتی، بسیار گسترده است. مثلا پروپان یک گاز شدیدا اشتعال زاست و به همین علت، از دتکتور گازی برای شناسایی و جلوگیری از انفجارهای احتمالی استفاده می‌شود. در مقابل، گاز کلر بسیار خورنده، چسبناک و سمی بوده و از دتکتور کلر برای پیشگیری و تشخیص بسیار زودهنگام نشت احتمالی آن در صنایع شیمیایی استفاده می‌شود.

صنایع آرد و نان نیز معمولا برای کنترل انتشار برابر فسفین در سیلوها، از دتکتور گاز فسفین استفاده می‌کنند. این‌ها تنها مثال‌هایی محدود برای کاربرد گسترده از این نوع تجهیزات در صنعت هستند. با توجه به افزایش استفاده گازها در بسیاری از صنایع، ضرورت رعایت ایمنی در مورد خطرات ناشی از گازها الزامی است. برای کنترل این خطرات الزاما بایستی از سیستم های تشخیص گاز استفاده شود. سیستم تشخیص گاز باید بتواند تمام خطرات احتمالی را شناسایی کرده و به موقع هشدار دهد تا اقدامات لازم در جهت حذف آن، از محیط انتشار، انجام شود.

انواع سنسور دتکتور گاز

سنسور های مورد استفاده در دتکتورهای گاز سیستم های F&G دارای انواع متنوعی هستند. هریک از این سنسورها با توجه به نوع گازی که تشخصی میدهند و شرایط فرآیندی انتخاب شده و مورد استفاده قرار میگیرند.  در هنگام نصب و راه‌اندازی آشکار ساز، می‌توانید پارامتر های مهمی را بر اساس گاز مدنظرتان وارد کنید تا در مواقع خطر احتمالی، دتکتور بصورت اتوماتیک هشدار داده، خطوط انتقال گاز را برای ایجاد ایمنی ببندد و یا فن هواکشی را به کار بیندازد.

در برخی از مدلها، دتکتور گازی مجهز به نمایشگر است، تا امکان نمایش مقادیر غلظت گاز، بصورت نمایش عددی نیز در کنار تجهیز فراهم شود. برخلاف آشکارسازهای قابل حمل، نشت یاب ثابت کل منطقه را به صورت مداوم تحت پایش قرار می‌دهد.

• پلیستور
• مادون قرمز IR
• نیمه هادی
• الکتروشیمیایی
• کاتالیزوری
• اکسید فلزی (بیشتر در آشکار سازهای گاز شهری و خانگی)

کاربردهای دتکتور گاز

حفظ ایمنی

یکی از مهم‌ترین اهداف این دستگاه‌ها، حفظ ایمنی افراد است. گازهای سمی مانند دی‌اکسید کربن (CO)، جان میلیون ها نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. به کمک این دستگاه، می‌توان این گازها را تشخیص داد و هشدار داد تا اقدامات لازم برای خروج افراد از محل انجام شود.
جلوگیری از انفجار: در برخی محیط‌ها، احتمال وقوع انفجار به دلیل وجود گازهای قابل اشتعال وجود دارد. به عنوان مثال دتکتور‌‌‌های گازی موجود در در صنایع نفت و گاز، کارخانجات شیمیایی و نیروگاه ها به‌طور معمول قادر به تشخیص گازهای قابل اشتعال مانند متان، پروپان، بوتان و هیدروژن هستند و در صورت تشخیص غلظت بالا، اقدامات لازم برای جلوگیری از انفجار را آغاز می‌کنند.

اطلاع رسانی سریع

دتکتور‌‌‌‌های گازی به سیستم هشداردهی مجهز شده‌اند که در صورت تشخیص گاز خطرناک، هشداری به شکل صوتی یا تصویری صادر می‌کنند.

کاهش خسارت‌

با استفاده از وسیله، می‌توان خسارات احتمالی وارده به افراد و تجهیزات را کاهش داد. با تشخیص زودهنگام گازهای خطرناک، اقدامات لازم می‌توانند انجام شوند تا خسارت‌های احتمالی به حداقل برسند.

اساس و نحوه کار دتکتور گاز

اساس کار دتکتور گاز به این صورت است که دستگاه با استفاده از سنسورهای حساس به گاز، تغییرات شیمیایی و فیزیکی را که به دلیل حضور گاز در محیط ایجاد می‌شود، تشخیص می‌دهد و با ارسال سیگنال به دستگاه کنترلی اعلام خطر می‌کند. در واقع، دتکتور‌ حساس به گاز هستند و با تشخیص تغییراتی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی سنسور خود، به عنوان واکنش‌گر عمل می‌کنند.

این تغییرات می‌توانند شامل تغییر در ولتاژ، جریان الکتریکی، دما، نور و یا دیگر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی سنسور باشند. سپس دستگاه با تحلیل این تغییرات، نوع گاز و مقدار آن را تشخیص می‌دهد و در صورت وجود گاز خطرناک، اعلام خطر می‌کند.

از دیگر قابلیت‌های این دستگاه، تشخیص سطح خطر گاز و ارسال آلارم به دستگاه کنترلی است. این تجهیزات قابلیت هشداردهی در مواقع اضطراری و اخلالات در واحد های فرآوری، ذخیره‌سازی و خطوط انتقال گاز را نیز دارند. علاوه بر آن، در محیط‌هایی که احتمال وجود حوادثی همچون انفجار وجود دارد، مانند معادن، تأسیسات نفت و گاز نیز استفاده می‌شود.

به همین علت، دتکتور‌‌‌های گاز از جمله ابزارهای اصلی در پیشگیری از حوادث انفجاری محسوب می‌شوند و در صورت شناسایی گاز قابل انفجار، فورا هشدار می‌دهند. در کل، دتکتور گاز با تشخیص سریع و دقیق گازهای خطرناک، در حفظ ایمنی و جلوگیری از وقوع حوادث مهم و حیاتی همچون انفجار، خسارت‌های جانی و مالی و آلودگی محیط زیست، نقشی اساسی و حیاتی دارند.

نحوه نصب دتکتور گازی

• قبل از نصب، حتما کتابچه راهنمای ردیاب گازی را مطالعه فرمایید.
• مناسب‌ترین محل برای تشخیص گازهای سبکتر از اکسیژن، ارتفاع بالا است.
• حتما دتکتور را در نزدیکی محل‌هایی قرار دهید که احتمال انتشار گاز در آنجا بیشتر است؛ مثلا نزدیک لوله‌های انتقال و محل‌های جوشکاری‌شده، شیرها و اتصالات
• مناسب‌ترین مکان برای نصب دتکتور گاز جهت تشخیص گازهای سنگین در ارتفاع پایین است.