شیر سماوری

درواقع شیر سماوری یکی از انواع شیرهای صنعتی می باشد که ساختار اصلی آن شامل چند مجرای افقی شکل توخالی و  صفحه ها و دیسک هایی به شکل مخروطی و یا استوانه ای می باشد.
 وظیفه این دیسک ها مسدود کردن مسیر جریان می باشد؛ علاوه بر تمام این  شیرهای سماوری دارای یک مجرا و یک درپوش می باشند. ساختمان شیرهای سماوری بسیار ساده تر نسبت به سایر شیرآلات صنعتی پیچیده، می باشد.
این شیرها دارای انواع گوناگونی می باشند. یکی از انواع شیر سماوری، استوانه‌ای یا مخروطی شکل ها می باشند که قادر است تا برای کنترل جریان سیّالات، درون بدنۀ شیر به چرخش در آید. شیرهای سماوری بیش از یک مجرای حفره‌ای دارند که برای آسان تر شدن حرکت جریان، از درون شیری که باز است،‌ اغلب به ‌صورت افقی عمل می کنند.
متداول و معروف ‌ترین نوع شیر‌های سماوری آن هایی هستند که دارای دو خروجی باز و بسته ‌شو می باشند. این دو خروجی اغلب در دو سوی شیر، مقابل هم قرار می گیرند و یکی از این مجراها، ورودی به خروجی است و میله و دستۀ آن در بالای شیر قرار دارد. 
اتصالات این شیر ها می‌تواند از نوع  فلنج،‌ جوشی یا از نوع سرجوش  باشد.

انواع شیر سماوری

•    شیرهای سماوری روان‌کاری نشده
•    شیر سماوری روان‌کاری شده (روغنی)
•    شیر سماوری دوگانه
•    شیرهای سماوری غیرمتمرکز (خارج از مرکز)

شیر سماوری دوگانه

در داخل و ساختار این شیرهای سماوری ، از قطعات متعددی استفاده می‌کنند که قادر به انسداد و عبور دوگانه‌  در یک شیر می باشند. در شیر سماوری ها از مکانیسمی استفاده شده است که  بین دو وضعیت باز و بسته قابل چرخش می باشد و از هر دو واشر آب‌بندی در مسیر جریان محافظت می‌کند. 
زمانی که این شیر سماوری می چرخد، ‌تماسی بین آب‌بند و بدنه وجود ندارد و زمانی که شیر بسته است، قطعات کشویی روی نشیمن‌گاه بدنه قرار می گیرد تا مانع از ساییدگی و خوردگی روی نشیمن‌گاه‌ها بشود. 
عمده استفاده از این نوع شیرها به این دلیل است که از آلودگی محصول در کاربردهایی که نیاز به جداسازی دوگانه ندارند، می تواند جلوگیری کند.

شیرهای سماوری غیرمتمرکز (خارج از مرکز)

در ساخت این شیرهای سماوری از یک نیم‌ مجراب استفاده می شود که مزیت اصلی استفاده از آن ها در کاربردهایی می باشد که نیاز به نیروی آب‌بندی بیشتر با حداقل اصطکاک دارند که این وضعیت در صورت باز و بستۀ شدن شیر ها به وجود می آید.
 شیرهایی با نشیمن‌گاه گشتاوری، دارای قابلیت‌های بهبود‌یافته‌ای در بستن هستند. از شیرهای غیرمتمرکز می توان برای کنترل جریان و کاربرد‌های جداسازی  استفاده نمود که شامل آب‌های تمیز و کثیف، فاضلاب، گل ‌ولای و دوغاب،‌ هوا و غیره می باشد.

شیر سماوری روان‌کاری شده (روغنی)

این نوع شیر روان کاری شده همان‌طور که از اسمش مشخص است با مواد روغنی که  اغلب از یک روغن پایه و بهبود‌دهندۀ گِران‌رَوی ( سیلیکافیوم یا آمورف) می باشد تحت فشار بین سطح و نشیمن‌گاه بدنه قرار می گیرد تا بتواند از این طریق اصطکاک و شیارهای درزبندی را بپوشاند.
در نهایت تولیدکنندگان شیر مواد روغنی را برای جریان سیّال توصیه می‌کنند و اینگونه شیرها  بایستی  پس از یکی دو دوره  به‌طور کامل آب‌بندی و چک شوند . 
به دلیل تعمیر و نگهداری زیادی که شیر سماوری لازم دارد، اغلب از آن در کارهایی استفاده مي‌شود که مدام تکرار نمی‌شوند. از شیرهای سماوری روغنی در فرایندهایی استفاده می شود که از سیّالاتی که حاوی ذراتی با سایندگی ملایم می باشند.
این نوع شیر ها در صنایع بالادستی کثیف، سامانه‌های لوله‌کشی گاز که نیاز به شیرهای کنارگذر دارند و شیرهای تخلیۀ از زیر، در جایگاه‌های شیر و شیرهای کیکر کاربرد های فراوانی دارند.

شیرهای سماوری روان‌کاری نشده

این شیر‌ سماوری از یک بخش شیپوری شکل یا مخروطی مانند تشکیل شده است که به‌عنوان یک گوِه عمل می کند و یک غلاف پلیمری را به‌سوی حفرۀ بدنه فشار می‌دهد.  استفاده از این غلاف، اصطکاک را بین مکانیسم سماوری و بدنه کاهش می‌دهد.
 در عملکردهایی که لازم است تعمیر و نگهداری به حداقل برسد،‌ اغلب از شیرهای سماوری روان‌کاری نشده، به‌جای نوع روان‌کاری شدۀ آن استفاده می‌شود؛ نظیر سرویس‌های خاص در سولفور، فلورید هیدروژن، یا در مواردی که احتمال به دام افتادن، انسداد یا جامد شدن مایعات وجود دارد. 
به‌هرحال،‌ شیرهای روان‌کاری نشده، در زمینۀ دما و سازگاری با مواد غیرفلزی تشکیل دهندۀ آن‌ها، دارای محدودیت هستند.

سه نوع اصلی شیرهای سماوری روان‌کاری نشده عبارت‌اند از:

• شیر سماوری دارای غلاف الاستومر
• شیر سماوری آسانسوری
• شیر سماوری کاملاً صاف

کاربرد شیر سماوری

•    شیرهای سماوری در تنظیم جریان مایعاتی کاربرد دارند که حاوی جامدات معلق نظیر دوغاب‌ها هستند.
•    شیرهای سماوری بیشتر در تأسیساتی با فشار و دمای پایین کاربرد دارند، اما گاهی به شکلی طراحی می‌شوند که مناسب دما و فشار بالا نیز باشند.
•    شیرهای سماوری، قادرند جریان‌هایی با بیشترین دما، مانند آب رسیده به دیگ بخار، محصول میعان و سازه‌هایی از این ‌دست را به‌ سلامت جابه‌جا کنند.
•    شیرهای سماوری، شیر‌هایی با ظرفیت بالا هستند که می‌توان از آن‌ها برای کنترل جریان هدایتی حتی در سامانه‌هایی با وکیوم متوسط استفاده کرد.
•    شیرهای سماوری می‌توانند به‌طور مؤثری گاز و سوخت مایع را جابه‌جا کنند.

مزایای شیر سماوری

•    شیرهای سماوری عایق‌بندی خوبی را در برابر نشتی‌ها تأمین می‌کنند.
•    شیرهای سماوری طراحی ساده و تعداد کمی قطعات دارند.
•    شیرهای سماوری گران‌روی پایینی دارند.
•    شیرهای سماوری به‌راحتی باز و بسته می‌شوند. (به‌جز در ابعاد بزرگ‌تر)
•     شیرهای سماوری را می‌توان در محل عملیات، تعمیر و نگهداری کرد.

معایب شیر سماوری

•    نخستین حرکت (برای باز کردن یا بستن شیر)‌ به دلیل اصطکاک بالا نیاز به مقدار زیادی نیرو دارد.
•     در شیرهای سماوری به سبب شیر مخروطی آن، انتقال جریان محدود می‌شود.
•    NPS 4 (DN100)  و شیرهای سماوری بزرگ‌تر نیاز به گیربکس یا یک محرک دارند.
•    به‌طورکلی،‌ شیرهای سماوری بهای بالاتری نسبت به شیرهای توپی دارند.