موتور پمپ

یکی از تجهزیات صنعتی که برای انتقال سیالات مخصوصا اب مورد استفاده قرار می گیرد, موتور پمپ است. موتور پمپ شامل دو بخش موتور (Engine) و پمپ(Pump) می باشد. در این دستگاه موتور وظیفه تامین قدرت و پمپ وظیفه انتقال سیال را بعهده دارد. این دو بخش از طریق کوپلینگ و شاسی به هم جفت می شوند و تشکیل یک دستگاه واحد را می دهند. همانند بیشتر تجهیزات صنعتی, موتور پمپ نیز دارای انواع مختلفی است که در این مقاله از پیکاتک به بررسی انواع مختلف این دستگاه و کاربردهای آن ها می پردازیم.

موتور پمپ چیست؟

موتور پمپ دستگاهی است که از دو قسمت موتور و پمپ تشکیل شده است. موتور پمپ برای پمپاژ آب استفاده می شود، این دو قسمت موتور پمپ توسط شاسی به یکدیگر کوپله شده تا سر جمع باشند و به راحتی قابل حمل باشند.سوخت موتور پمپ ها نیز به سه دسته ی موتور پمپ بنزینی، موتور پمپ دیزلی و موتور پمپ نفت بنزینی تقسیم می شود. معمولا این تجهیزات را در ارتفاع 6 متری از مخزن آب قرار می دهند تا این دستگاه توانایی پمپاژ نمودن آب تا ارتفاع بالا را داشته باشد.معمولا مدت زمان کارکرد این تجهیزات صنعتی نیز خیلی بالا نیست، به همین دلیل برای استفاده بهینه از آن معمولا توصیه می شود که زمان کارکرد موتور پمپ را حدود 2 الی 3 ساعت در نظر بگیرند تا عمر مفید این وسیله بیشتر شود. از نظر قطر و اندازه ی خروجی موتورپمپ نیز این تجهیزات در سایزهای 1 الی 4 اینچی موجود هستند که بسته به ارتفاع مورد نیاز و مقدار آبدهی قابل تغییر می باشند.    

نحوه انتخاب موتور پمپ

یکی از اولین تصمیمات درطراحی یک سیستم انتخاب ارتفاع و دبی می باشد تا بتوانیم اندازه پمپ را تعیین کنیم. انتخاب ابعاد لوله نیز موثر می باشد. یکی دیگر از راههای انتخاب پمپ نوع سیال است به طور مثال:

• آیا حامل ذرات جامد می باشد؟
• اگر چنین می باشد اندازه و درصد آنها چیست؟
• آیا مایع ویسکوز است ؟
• ویسکوزیته آن چقدر است؟
• فشار بخارآب چقدر است؟
• آیا درمقابل درجه حرارت حساس است.
• آیا ساینده است؟

در نتیجه باید موارد زیر را جهت حداقل اطلاعات مورد نیاز برای انتخاب و خرید موتورپمپ مناسب فرایند، مورد رسیدگی قرار داد تا سرویس مورد نظر مناسب برای مایعی که باید پمپ شود، باشد :

• دبی مورد نیاز
• ارتفاع کلی دینامیک
• ارتفاع مکشی مثبت خالص در دسترس
• درجه حرارت بهره برداری
• چگالی مخصوص
• طبیعت مایع
• تجربه عملیاتی

انواع موتور پمپ

از نظر سوخت

از نظر سوخت  به سه دسته زیر تقیسم میشوند:

1. موتور پمپ بنزینی
2. موتور پمپ دیزلی
3. موتور پمپ نفت بنزینی

از نظر حیطه ی کاری

از نظر حیطه ی کاری نیز این تجهیزات صنعتی به چندین دسته زیر تقسیم میشوند

1. آب تمیز
2. آب کثیف
3. موتور پمپ با ناخالصی
4. موتور پمپ فشار بالا

از نظر کارکرد

1. چهار زمانه
2. دو زمانه

موتور های چهار زمانه و دو زمانه در دو مورد با یکدیگر متفاوتند. اصولی ترین تفاوت در مکانیزم عملکردی این موتورها می باشد. بدین صورت که در موتور های دو زمانه با یک سیکل رفت و برگشت سیلندر و در موتور های چهار زمانه با دو سیکل رفت و برگشت سیلندر احتراق صورت می گیرد. تفاوت دیگر این است که در موتور های دو زمانه روغن و سوخت با هم ترکیب می شوند اما در موتور های چهار زمانه جدا می باشند.    

بنزینی و گازوئیلی

در مناطق کشاورزی اغلب برق وجود ندارد یا برای پمپاژ آب رودخانه به طرف مزرعه دسترسی به برق نیست. برای تامین برق در این موارد می توان از ژنراتورهای بنزینی یا ژنراتور هایی که به تراکتور متصل می شوند،استفاده کرد.اینها راه هایی هست برای تامین برق در مزرعه اما راه حل ساده تری هم وجود دارد و آن هم استفاده از موتور پمپ های بنزینی و گازوئیلی است. برای قطر 2 اینچ و مصرف متوسط مثل آبیاری استفاده از موتورپمپ های بنزینی توصیه می‌شود اما با توجه به قیمت بالای بنزین و مصرف بالای آب, موتورپمپ های گازوئیلی می‌تواند به شما کمک کند و برای پمپاژ بیشتر از چند ساعت در روز و با قطر 3 اینچ استفاده از موتورپمپ های گازوئیلی پیشنهاد می شود زیرا مصرف گازوئیل مقرون به صرفه تر هست تا مصرف بنزین.

تفاوت موتور پمپ بنزینی با نفتی بنزینی

این موضوع از چند دیدگاه قابل بررسی است. قیمت موتور پمپ، بنزینی کمتر از موتور پمپ نفتی بنزینی است پس سرمایه گذاری اولیه کاهش خواهد یافت. از طرفی ، هزینه بنزین در مقایسه با نفت بیشتر است ، پس هزینه های بهره برداری موتورپمپ نفتی بنزینی کمتر است. به لحاظ کارکرد هر دوی این موتورپمپ ها دارای کاربرد یکسان بوده و مقدار هد و دبی در هر دو موتورپمپ توفیق زیادی نمی کند.عموماً موتورپمپ ها در بازار ایران به انواع یک ، دو ، سه و چهار اینچی تقسیم بندی می شود. عموماً بدنه موتورپمپ از جنس آلومینیوم ساخته می شود تا وزن کمتری داشته باشد. موتورپمپ بنزینی به دلیل کوچکتر بودن موتور، در مقایسه با انواع نفتی و دیزلی ، دارای وزن کمتری است و راحت تر میتوان جابجا کرد. علاوه بر وزن سبکتر موتورپمپ بنزینی، تعمیرات آسانتر و هزینه تعمیر کمتری نسبت به موتورپمپ نفتی بنزینی دارد. همچنین متوسط طول عمر و کارایی موتورپمپ بنزینی بیشتر از دیزلی است. شاید برای شما هم جالب باشد که چرا موتورپمپ بنزینی طول عمر بیشتری دارد در حالی که دور موتور بنزینی و دیزلی حدود 3000 تا 3600 دور است و بین دیزلی و بنزینی یکسان است؟ نکته این است که ضریب تراکم موتورپمپ بنزینی بین 8 تا 10 است و این در حالی است که ضریب تراکم در موتورپمپ دیزلی بین 14 تا 17 است.    

کاویتاسیون

این پدیده یکی از خطرناکترین حالتهایی است که ممکن است برای یک موتورپمپ به وجود آید. آب یا هر مایع دیگری، در هر درجه حرارتی به ازای فشار معینی تبخیر می شود. هرگاه در حین جریان مایع در داخل چرخ یک پمپ، فشار مایع در نقطه ای از فشار تبخیر مایع در درجه حرارت مربوطه کمتر شود، حبابهای بخار یا گازی در فاز مایع به وجود می آیند که به همراه مایع به نقطه ای دیگر با فشار بالاتر حرکت می نمایند. اگر در محل جدید فشار مایع به اندازه کافی زیاد باشد، حبابهای بخار در این محل تقطیر شده و در نتیجه ذراتی از مایع از مسیر اصلی خود منحرف شده و با سرعتهای فوق العاده زیاد به اطراف و از جمله پره ها برخورد می نمایند. در چنین مکانی بسته به شدت برخورد، سطح پره ها خورده شده و متخلخل می گردد. این پدیده مخرب در این دستگاه ها را کاویتاسیون می نامند. پدیده کاویتاسیون برای پمپها بسیار خطرناک بوده و ممکن است پس از مدت کوتاهی پره های دستگاه را از بین ببرد. بنابراین باید از وجود چنین پدیده ای در موتورپمپ جلو گیری گردد. کاویتاسیون همواره با صدا های منقطع شروع شده و سپس در صورت ادامه کاهش فشار در دهانه ورودی دستگاه، بر شدت این صدا ها افزوده می گردد. صدای کاویتاسیون مخصوص و مشخص بوده و شبیه برخورد گلوله هایی به یک سطح فلزی است. همزمان با تولید این صدا دستگاه نیز به ارتعاش در می آید. در انتها این صداهای منقطع به صداهایی شدید و دائم تبدیل می گردد و در همین حال نیز راندمان و کارایی وسیله به شدت کاهش می یابد.  

لینک های مرتبط :

پمپ آب صابون