اسید تارتاریک یا جوهر ترش یک اسید دوپروتونه میباشد که در میوه ها بخصوص در انگور و مرکبات بوفور یافت میشود.طعم ترشی انگور بعلت وجود این اسید می باشد.این اسید را برای ایجاد مزه ی ترش به دیگر غذاها اضافه می کنند. همچنین این اسید یک آنتی اکسیدان می باشد. این اسید کریستالهای سفید دارد و نمک آن تارترات نامیده میشود. نام های مترادف : جوهر ترش ; تارتاریک اسید، dihydroxysuccinic acid، threaric acid، racemic acid، Uvic acid، paratartaric acid، Tartaric Acid
اسید تارتاریک
شکل ظاهری این اسید به صورت کریستالهای بی رنگ یا پودر های سفید بدون بو با مزه ترش و در هوا پایداراست. این ماده یک دی کربوکسیلیک اسید می باشد. در آب و الکل محلول است. از آن جا که اسید تارتاریک اسید میوه ای است، زیرا یک اسید آلفا هیدروکسی است. آلفا هیدروکسی اسید ها در واقع گروهی از اسیدهای کربوکسیلیک هستند که علاوه بر عامل اسیدی دارای عامل هیدروکسیل (OH) هستند. اسید لاکتیک، اسید مالئیک، اسید تارتاریک و اسید سیتریک جزء اسید های میوه ای هستند. این اسید ها از میوه های سیب، انگور و مرکبات به دست می آیند. اولین بار در سال ۸۰۰ میلادی توسط جابرابن حیان از تجزیه پتاسیم تارتار تولید شد .اسید تارتاریک ترش تر از اسید سیتریک میباشد و بعلت خاصیت آنتی اکسیدانی و جاذب رطوبت بودن در صنایع غذایی کاربرد فراوانی دارد.
مشخصات فنی
- نام شیمیایی :اسید تارتاریک | Tartaric acid
- فرمول شیمیایی :C4H6O6
- چگالی:1.76 g/cm3
- نقطه انجماد:172-174 C
- نقطه ذوب:166-169 C
- نقطه جوش:275 C
- انحلال پذیری در آب: در آب حل میشود
- شکل ظاهری :ماده جامد و به صورت كریستالهای سفيد رنگ و بدون بو است
- گرید: صنعتی و آزمایشگاهی
ویژگیهای اسید تارتاریک
- اين ماده در حالت عادی پایدار است
- اسید تارتاریک با عوامل اكسيد كننده , بازها و عوامل احیا کننده ناسازگار است و واكنش میدهد
- اين ماده قابل سوختن است.
- جاذب رطوبت هست
کاربرد های اسید تارتاریک
صنایع غذایی
- تارتاریک ایجاد کننده مزه ترشی در مواد غذائی میتواند باشد .
- تارتاریک در تولید آبنبات های ترش مزه استفاده دارد .
- برای تولید آبمیوه ها و نوشیدنی های با طعم انگور استفاده میگردد .
- در تهیه عسل طبیعی جهت رس نکردن عسل با دوز کم اضافه می گردد .
- این ماده باعث افزایش اسیدیته محلول شده و به عنوان یک عامل ضد میکروبی برای جلوگیری از فساد غذا کاربرد دارد.
- در آبمیوه ها این اسید برای بالانس کردن مقدار شکر/اسید مفید است.
- در پودرهای پخت و پز (بکینگ پودر) اسید در واکنش با سدیم بی کربنات، گاز کربن دی اکسید تولید می کند که این گاز باعث افزایش حجم خمیر خواهد شد.
صنایع دیگر
- به عنوان واسطه شیمیایی و منزوی کننده در دباغی ، گرد خمیر مایه ، سرامیکها، عکاسی ، فراورش پارچه ، آب نقره کاری آینه و رنگ آمیزی فلزی مورد استفاده قرار میگیرد .
- این ماده همچنین در عکاسی و رنگرزی استفاده می شود.
- در صنعت دارویی نیز برای تولید داروهای گوارشی استفاده دارد.
- در صنعت تولید لوازم آرایشی و بهداشتی نیز این اسید به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و درخشندگی که دارد، کاربرد فراوان دارد و به بسیاری از کرم های ضد چروک و پوسته شدن به عنوان عامل ضد پیری اضافه می شود.
- اسید تارتاریک یک مولکول کایرال است که از آن برای تولید مشتقات تارتارات استفاده می شود و با استفاده از فعال نوری بودن آن از آن به عنوان حلال شیمیایی برای حل کردن DL آمین بوتانول در داروسازی استفاده میشود
تولید اسید تارتاریک
در سال 1951 چرچ و بلومبرگ یک روش برای تولید این ماده در مقادیر تجاری ارائه کردند. در این فرآیند مالئیک اسید آنهیدرید در آب حل شده و یک محول کاتالیستی که شامل کاتالیست تانگستیک اکسید است همراه با هیدروژن پراکسید به آن افزوده می شود. محلول به دست آمده باید به مدت 12 ساعت در دمای 70°C در راکتور باقی بماند. پس از آن محلول سرد می شود تا کریستال های اسید تشکیل شوند و سپس با استفاده از یک جدا کننده سانتریفیوژی تارتاریک اسید از باقی مواد جدا می شود.
نکات ایمنی تارتاریک اسید
حریق
- قابل احتراق
- در صورت وقوع ، از اسپری آب ، پودر خشک شیمیایی ، فوم مناسب یا co2 استفاده شود
تماس با چشم
- قرمزی – درد – سوختگی عمیق
- در صورت تماس اين ماده با چشم فورا چشم را با آب فراوان به مدت ۱۵ دقیقه بشوئيد و به فوريت های پزشكی مراجعه كنيد.
- نحوه محافظت : شیلد حفاظتی یا ماسک تمام صورت .
خوردن
- درد شکمی – سوختگی – شوک
- هزگز به فردی که بیهوش است چیزی نخورانید .دهان را با آب بشوييد. شخص را وادار به استفراغ نكنيد. فوراً با پزشك يا مركز پزشكی مشورت شود.
تماس با پوست
- قرمزی و درد.
- در صورت تماس اين ماده ، باید لباس های فرد را در آورده و قسمت آلوده را با آب و صابون شسته و لباس ها قبل از استفاد مجدد شسته شود.
- نحوه محافظت :از لباس ایمنی مناسب استفاد شود .
تنفس
- احساس سوختگی – سرفه – تنگی نفس – گلو درد.
- در صورت وقوع ،فرد را به هوای آزاد منتقل کرده و در صورت ادامه داشتن مشکل تنفس دستگاه اکسیژن وصل شود.
- نحوه محافظت :از ماسکهای محافظ استفاده کنید .محیط کار حتما باید تهویه قوی داشته باشد.
بسته‌بندی و نگهداری اسید تارتاریک
در ظروف کاملا سربسته و در محيط خشک و خنک نگهداری شود.
لینک های مرتبط :
