امروزه با کاربرد زیادی که الکتروموتور در صنایع مختلف و تولید انواع بالابر پیدا کرده است، روبه رو هستیم. الکتروموتور ترمزدار با این قابلیت که می توان استارت و استاپ آن را در زمان دلخواه تعیین کرد بسیار پر کاربرد است و الکتروموتور ترمزدار که با نام موتور کلاج دار یا دینام کلاج دار نیز معرف است در بالابر ها ، انواع اسانسور و کاربرد هایی از این دست استفاده می شود. از جمله پر مصرف ترین انواع الکتروموتور ترمزدار موتور های سه فاز ترمز دار هستند که در صنایع خانگی استفاده دارد و در بالابر ها و صنایع معدنی و صنایع بزرگ نیز از موتور های سه فاز ترمز دار استفاده می شود ، که این نوع عموما با ترمز مغناطیسی و توسط مگنت راه اندازی و استفاده می شود. دز این مقاله به بررسی الکتروموتور ترمزدار و مشخصات آن می پردازیم.
الکتروموتور ترمزدار چیست؟
در هنگام کار با موتور های الکتریکی در بسیاری از موارد نیاز است که پس از خاموش کردن موتور محور بلافاصله بایستد تا باعث اختلال در کار نشود. استفاده از ترمز برای موتور های القایی در بعضی از تجهیزات و ماشین آلات صنعتی به عنوان یک ضرورت در طراحی مورد نظر می باشد. استفاده از ترمز الکترموتورها به خاطر توقف آنی الکترو پمپ و یا الکتروگیربکس در لحظه استپ کنتاکتور است. به طور کلی الکتروموتور ترمز دار ترکیبی از یک موتور القایی به همراه دیسک ترمز می باشد. الکتروموتور ترمزدار یا استپ دار گونه ای از الکتروموتور ها می باشند که با قطع اتصال برق بلافاصله از حرکت می ایستند. استفاده از الکتروموتور ترمز دار در اتصالات بسیاری از ماشین آلات صنعتی مانند بالابر های فروشکاهی، پله های برقی و در اتصالات بسیاری از ماشین آلات صنعتی دارای مزایایی می باشد. در بسیاری از ماشین آلات قطعات الکتروپمپ و الکتروگیربکس می باید بلافاصله پس از قطع و یا با دستور سوییچ از حرکت باز ایستند. در این مواقع اتصال و استفاده از الکتروموتور ترمزدار به عنوان عامل محرک و توقف ضروری می باشد. البته با نصب تجهیزات لازم می توان الکتروموتور های معمولی را نیز ترمز دار نمود. این اتصالات بصورت تک و دوبل تولید شده و قابل سوار کردن بر روی هر الکتروموتوری می باشند.
مشخصات الکتروموتور ترمزدار
الکتروموتور ترمزدار گاهی با بکار گیری اتصال اینورتر و با توقف درایو موتور عمل می کند و گاهی نیز بصورت ترمز مکانیکی. البته استفاده از اینورتر در الکتروموتور ترمزدار هم عملکرد سریع تری داشته و هم استهلاک کمتری را برای موتور بوجود می آورد. ترمز های مکانیکی بکار رفته در الکتروموتور ترمز دار ساختار ساده ای دارند و از دو دیسک یکی ثابت متصل به بدنه و دیگری سوار بر شافت و آرموتور هستند. بصورت عادی و در حالت قطع جریان این دو دیسک از طریق لنت با فشار فنر بر روی هم فشرده شده و الکتروموتور ترمزدار توقف کامل دارد. در لحظه اتصال جریان یک آهنربای مغناطیسی وارد عمل شده و دو دیسک را از هم جدا کرده و آرموتور در الکتروموتور ترمزدار شروع به گردش و عمل می کند. از این دسته الکتروموتور ترمزدار در بالابرها استفاده بسیاری می شود.
کاربرد الکتروموتور ترمزدار
الکتروموتورهای ترمز دار کاربرد های زیادی در صنعت دارد از جمله کاربرد های موتور های الکتریکی ترمز دار می توان به:
- بالابر ها
- الکتروموتور گیربکس دار
- توربین بادی
- صنایع غذایی
- آسانسور
- تاور کلایمر ها
- انواع جرثقیل وینچی
- نوار نقاله های انتقال مواد تحت زاویه
- دستگاه بسته بندی و شیرینگ
انواع ترمز الکتروموتور
ترمز مکانیکی
این دسته از موتور ها به صورت الکترو مکانيکی عمل مي نمايد ، در طراحی اين ترمز از دو ديسک که يکی ثابت و ديگری متصل به شفت اصلی الکتروموتور است استفاده می شود. ديسک های استفاده شده در اين نوع ترمز به وسيله لنت و فنر به هم محکم چسبيده اند که در لحظه وصل جريان به موتور توسط يک آهن ربای سيم پيچی که به طور موازی با مدار استاتور قرار دارد اين اتصال گسسته و باعث آزاد شدن شفت روتور می گردد.موارد استفاده از اين نوع ترمز در آسانسور ها ، بالابر های نفربر و کليه دستگاه هايی می باشد که نياز به توقف در زير بار دارند.
ترمز به وسيله اینورتر یا درايو موتور
ترمزها به وسیله اینورتر مطمئن ترین و استاندارد ترين نوع ترمز در بين ترمز های لحظه ای در الکتروموتورها می باشند. در سیستم های صنعتی گاهی دستگاه هايي مورد استفاده قرار می گيرد که باعث راه اندازی پله ای موتور می گردد.اين دستگاه ها مجهز به ميکروپروسسور هايی در سيستم خود می باشند که برنامه پذير هستند و توسط کاربر پارامتر ها ، تنظيم و اعمال می گردد.
ترمز جریان مستقیم DC
استفاده از اين ترمز صرفا به خاطر توقف آنی روتور در لحظه استپ می باشد و مدار اتصال ترمز تا چند ثانيه بعداز استپ الکتروموتور در مدار باقی می ماند . به کار بردن اين نوع ترمز در گيربکس های شافت مستقيم برای مصارفی که دستگاه در زير بار بخواهد توقف نمايد توصيه نمی گردد چون بعد از قطع مدار ترمز ، الکتروموتور بر اثر فشار بار شروع به دوران می نماید.
ترمز جریان معکوس
تغيير جهت گردش در موتور های سه فاز با تعويض جای دو فاز و در موتور های تک فاز با تعويض يکی از دو سر سيم پيچ اصلی يا راه انداز امکان پذير می شود. در لحظه قطع موتور بلافاصله کنتاکتور با مدار مختلف الجهت وارد مدار گرديده و نيرويی عکس جهت چرخش به روتور اعمال می کند که باعث توقف روتور می گردد. حال اگر مدت زمان اعمال اين نيرو بيشتر از لحظه توقف گردد الکتروموتور در جهت عکس شروع به چرخش می نمايد.
الکتروموتور ترمزدار سه فاز
ترمز‌های این الکتروموتورها مغناطیسی بوده و عملکرد آنها با قطع برق از منبع تغذیه است که با دقت و سرعت بالایی انجام می‌شود که این امر امنیت و سرعت مداخله ترمز در صورت قطع ناگهانی منبع تغذیه را در تضمین می‌کند.ترکیب مهندسی و مونتاژ دقیق با ترمز قوی و ایمن، قابلیت اطمینان و اعتماد بالایی به این الکتروموتورها بخشیده است. در الکتروموتورهای پایه‌دار ، پایه‌ها با فریم الکتروموتور به صورت یکپارچه بوده و به طور جداگانه به فریم متصل نشده‌اند، که باعث استحکام و پایداری بالای الکتروموتور می‌شود. این ویژگی در کاربردهایی از الکتروموتورهای ترمزدار که هنگام توقف و حرکت تنش بالایی دارند، بسیار با اهمیت است.
مزایا الکتروموتور ترمزدار
- امکان استفاده همراه با اینورتر در همه مدل‌ها
- تک سرعته / دو سرعته
- فن خنک‌کننده کاملا محصور (TEFC)
- ابعاد و اندازه‌های استاندارد بر اساس IEC
- امکان کار به صورت پیوسته
- طراحی کاملا مهندسی شده
- دیسک ترمز بزرگ برای ترمز با گشتاور بالا یا مدت طولانی (کاهش خرابی)
- امکان آزاد کردن ترمز به صورت دستی
- تنظیم دقیق گشتاور ترمز
- عملکرد بسیار سریع ترمز
- جعبه ترمینال مشترک مشترک ترمز و الکتروموتور یا به صورت جداگانه
- اینرسی بسیار کم روتور
- امکان چرخش دستی شافت با آلن کلیدی
- امکان نصب از پایه و یا فلنج کوچک (B14) یا بزرگ (B5)
- امکان تنظیم طول شافت
قیمت الکتروموتور ترمزدار
قیمت الکتروموتور ترمزدار به سبب کیت الکتریکی که بصورت آپشن بر روی آن نصب شده است بالاتر از قیمت الکتروموتور های معمولی بدون سیستم ترمز می باشد. اما با توجه به آسیب کمتری که به سبب دارا بودن سیستم ترمز به دیگر اجزای سیستم میرساند این اختلاف قیمت توجیه اقتصادی دارد.
لینک های مرتبط :
