ایزوپروپانول یا ایزوپروپیل الکل مایعی شفاف ، بی رنگ و فرار است.هدف از تولید این ماده کاربرد و مصرف آن در صنایع شوینده مانند پاک کننده ها و ضد عفونی کننده ها، محصولات خانگی، رقیق کننده های رنگ و ضد یخ ها و حلالها می باشد. نام های مترادف : الکل ایزوپروپانول ; ایزوپروپیل الکل الکل پروپانول ; isopropyl alcohol ; isopropanol
ایزوپروپانول
این ماده تقریبا شامل 70 تا 90 درصد ایزوپروپیل الکل یا اتانول می شود.ایزوپروپانول یک الکل نوع دوم است چون اتم کربن الکلی آن (اتم کربنی که گروه عاملی (OH) آن به وصل است) به دو اتم کربن متصل می شود.این ماده به دلیل داشتن نقطه جوش نسبتا پایین سریعا تبخیر می شود. این ماده به دلیل خاصیت اشتعال زایی بالایی که دارد باید به دور از سایر مواد اشتعال زا، حرارت و جرقه نگهداری شود.انحلال پذیری خوبی در اب دارد و مقدار آن 1000000 میلی گرم بر لیتر اندازه گیری شده است.در حلال هایی نظیر اتر، کلروفوم و الکل انحلال پذیر است اما در محلول های نمکی قابلیت انحلال ندارد.این الکل صنعتی دارای خاصیت خورندگی است و مواد پلاستیکی و پوششی را مورد خوردگی قرار می دهد.
مشخصات فنی
- نام شیمیایی : الکل ایزوپروپانول | isopropanol
- فرمول شیمیایی : C3H8O
- نقطه ی جوش : 180.5 درجه ی فارنهایت
- خود آتش گیری:دمای 750 درجه فارنهایت
- حلالیت در آب : قابل حل در آب می باشد.
- شکل ظاهری : مایع بی رنگ و قابل اشتعال و بوی بسیار قوی.طعم و مزه آن تلخ
- گرید محصول : صنعتی و آزمایشگاهی
کاربرد های ایزوپروپانول
حلال
- به علت توازن بین الکل، آب و مشخصات هیدروکربن مانند آن، ایزوپروپانول الکل یک حلال عالی و ارزان قیمت است که از قوانین دولتی و عوارضی که بر روی اتیل الکل اعمال می شوند، مبرا است.
- به عنوان حلال در برخی واکنش های شیمیایی و آزمایشات بیولوژیکی.
- به عنوان حلال در بسیاری از تولیدات مصرفی و عملیات صنعتی بکار می رود مانند تولید گاز و استخراج ها.
- ایزوپروپیل الکل برای انواع روغن ها (مواد نفتی)، صمغ ها، پرافین ها، رزین ها و آلکوئیدها حلال خوبی است و در نتیجه برای تهیه سیمان ها، آستری ها، رزین ها، رنگ ها، مرکب های چاپ و ... مصرف می شود.
- ایزوپروپانول الکل همچنین به عنوان یک حلال برای تولید فرآورده های آرایشی به مقدار زیادی بکار می رود مثلا برای لوسیون ها، عطرها، شامپوها، تمیزکننده های پوست، لاک های ناخن، موبرها، بوگیرها، روغن های بدن و لوسیون های پوست. در کاربردهای آرایشی، با افزودن یک ماده خوشبو بوی مشابه استون ایزوپروپیل الکل را نامحسوس می کنند
استفاده آزمایشگاهی
- به عنوان یک ضد عفونی کننده برای تمیز کردن تجهیزات و سطوح کار است.
- ایزوپروپانول الکل می تواند به عنوان یک ماده نگهدارنده برای نمونه های بیولوژیکی مورد استفاده قرار گیرد.
- به عنوان یک روش برای رقیق کردن نمونه های آزمون مورد استفاده قرار می گیرد
- می تواند بعنوان یک محیط واکنش برای تعدادی از واکنش های شیمیایی مورد استفاده قرار گیرد.
- همچنین می توان از محلول اتانول، نوع دیگری از الکل برای استخراج DNA از یک سلول استفاده کرد.
پزشکی
- ایزوپروپانول در پزشکی دو برابر موثرتر از اتیل الکل است.
- ایزوپروپیل الکل به عنوان یک ماده میکروب کش و ضد عفونی کننده در بیمارستانها بکار می رود.
- این الکل در مواد دارویی وجود دارد، مانند بیهوش کننده موضعی، تنتورید و محلول های شستشو برای بخیه های جراحی و زخم بندی.
- ایزوپروپانول می توان به عنوان روغن عضله به کار برد این ماده پوست را تحریک می کند که باعث بهبود گردش خون و تسکین درد می شود.
کاربردهای دیگر ایزوپروپانول
- در فرآیند تخمیر.
- در صنعت چاپ به این خاطر که دمای آب را در دستگاه های چاپ پایین می آورد و قابلیت تبخیر آن بسیار پایین است.
- به عنوان ماده اولیه در شیشه شورها
- به عنوان ماده اولیه در مواد آرایشی مانند اسپری های مو ، لاک ناخن.
- ایزوپروپیل الکل به عنوان یک ماده میکروب کش و ضد عفونی کننده برای مصرف در منزل، در بیمارستان و در صنعت بکار می رود.
- ایزوپروپانول الکل به عنوان یک وسیله خشک کردن آب برای جلوگیری از عفونت گوش میانی شناخته شده است، که بیشتر به عنوان گوش گیر شناخته می شود.
تولید ایزوپروپانول
هیدراسیون غیرمستقیم
دو روش برای تولید تجاری ایزوپروپانول الکل مرسوم است. روش قدیمیتر هیدراته کردن غیر مستقیم پروپیلن پالایشگاه با استفاده از اسید سولفوریک برای تشکیل ایزوپروپیل سولفات است سپس ایزوپروپیل سولفات با بخار هیدرولیز می شود تا اسید سولفوریک و ایزوپروپانول الکل ایجاد شود. ایزوپروپانول الکل خام تقطیر شده تا به به خلوص مورد نظر برسد.
هیدراسیون مستقیم
یک مسیر مدرن تر، هیدراسیون مستقیم شیمیایی پروپیلن با خلوص (90-99٪) است که دیگر نیاز به اسید سولفوریک نیست. پروپیلن و آب گرم می شوند و مخلوط مایع و بخار تحت فشار قرار می گیرند و به یک رآکتور جریانی که حاوی رزین های مبادله یونی کاتدی پلی استایرن سولفون وارد می شوند. همچنین واکنش را می توان در فاز گاز درون یک راکتور بستر ثابت با کاتالیزور بر پایه فسفریک اسید انجام داد، در فاز مایع نیز ازکاتالیزور تنگستن محلول می توان استفاده کرد. سپس ایزوپروپانول الکل ازتقطیر محلول آبی به دست می آید.
نکات ایمنی ایزوپروپانول
اشتعال
- شدیدا قابل اشتعال
- پیشگیری : هر گونه شعله باز ، جرقه و استعمال دخانیات ممنوع است.
- درصورت وقوع: استفاده از مواد خشک شیمیایی ، دی اکسید کربن ، هالوژن ، اسپری آب ، کف الکلی
انفجار
- مخلوط بخار ماده با هوا خاصیت انفجاری دارد.
- پیشگیری : استفاده از سیستم بسته ، تهویه عمومی ، تجهیزات الکتریکی و روشنایی ضد انفجار
- در هنگام حریق سیلندرها را توسط اسپری آب خنک نگه دارید
تماس با چشم
- تحریک ، قرمزی ، درد
- کمک های اولیه:ابتدا چشم را به مدت چند دقیقه با آب فراوان بشویید ، سپس به پزشک مراجعه کنید
بلع و گوارش
- انقباض شکم ، کاهش فشار خون ، افسردگی ، خطر خفگی ، اسهال
- پیشگیری :خوردن ، آشامیدن و استعمال دخانیات در هنگام کار ممنوع است
- کمک های اولیه:محلول ذغال فعال به بیمار بدهید ، به پزشک مراجعه کنید
تماس ایزوپروپانول با پوست
- تحریک و قرمزی.
- پیشگیری : استفاده از دستکش ایمنی و لباس حفاظتی
- کمک های اولیه: لباسهای آلوده را از تن در آورید ، پوست را با آب فراوان و صابون بشویید ، به پزشک مراجعه کنید.
تنفس
- تحریک ، سرفه ، تنگی نفس ، افسردگی ، مرگ در اثر از کار افتادن دستگاه تنفسی.
- پیشگیری :استفاده از تهویه عمومی با استفاده از هواکش های ضد انفجار
- کمک های اولیه:هوای تازه ، بیمار را گرم نگه دارید ، در صورت لزوم تنفس مصنوعی ، به پزشک مراجعه کنید.
لینک های مرتبط :
