دی اتیلن گلایکول (Diethylene glycol) یکی از حلال های مهم شیمیایی می باشد . از این ماده در ساخت رزین های پلی استری، ضد یخ ها و… استفاده ی فراوان می باشد.این ماده به عنوان حلال مورد استفاده قرار می گیرد و انحلال پذیری خوبی نیز از خود نشان می دهد. نام های مترادف :(DEG); دی اتیلن گلیکول ; اتیلن دی گلیکول; دی گلیکول ; دی هیدروکسی دی اتیل اتر
دی اتیلن گلایکول
DEG ترکیبی آلی، شفاف، نم‌گیر، بی‌بو و همچنین مایعی روغنی شکل، بی‌رنگ، شیرین و رطوبت پسند می‌باشد. این ماده با آب و حلال های آلی امتزاج پذیر است. دی اتیلن گلایکول دارای دو گروه اتیلن است که بوسیله یک اتم اکسیژن به یکدیگر متصل شده اند. دو اتیلن گلیکول مانند سایر الکل‌های دو عاملی دارای دو گروه عاملی OH است. این ترکیب آلی قابل احتراق و سمی بوده و قابلیت انحلال در آب، الکل، اتر، استون و اتیلن گلیکول را داراست. دی اتیلن گلیکول ترکیب شیمیایی آلی است دی اتیلن گلیکول در شرایط عادی بوی مشخصی ندارد ولی در غلظت بالای بخار آن ممکن است بوی شیرینی ملایمی داشته باشند. دی اتیلن گلیکول در آب، اتانول، دی اتیل اتر و استون قابل‌حل می‌باشد. اتیلن گلیکول (EG)ساده ترین عضو خانواده ی گلیکول ها می باشد.که انواع اتیلن گلیگول عبارتند از : دی اتیلن گلایکول (DEG) ، منو اتیلن گلایکول (MEG) ،تری اتیلن گلایکول (TEG)
مشخصات فنی دی اتیلن گلایکول
- نام شیمیایی : دی اتیلن گلیکول - Diethylene glycol
- فرمول شیمایی : HOCH2CH2OCH2CH2OH یا C4H10O3
- نقطه ذوب: 10 درجه سانتی‌گراد
- نقطه جوش: 245 درجه سانتی‌گراد
- دماي خود آتشگيري: 224 درجه سانتی‌گراد
- نقطه اشتعال درحضور شعله: 124 درجه سانتی‌گراد
- جرم مولی: 106/12 گرم بر مول
- چگالی: 1/118 گرم بر مول
- شکل ظاهری : مایع، شفاف، بی رنگ ،بدون بو می‌باشد.
تولید دی اتیلن گلایکول
این ماده از اتیلن به وسیله واسطه ای به نام اتیلن اکساید تولید می شود. در این فرآیند EO و آب با هم واکنش داده و اتیلن گلیکولها شامل MEG، DEG و TEG ( تری اتیلن گلیکول) تولید خواهند شد. یکی از نکات جالب در مورد این واکنش این است که واکنش را در محیط هایی با pH متفاوت می توان انجام داد اما برای دست یابی به بازده های بالاتر انجام واکنش در محیط اسیدی و یا خنثی همراه با مقادیر اضافه آب توصیه شده است.
کاربرد دی اتیلن گلایکول
صنایع نفت و گاز
- دی اتیلن گلایکول به‌عنوان حـلال در صنعت نفت و گاز.
- دی اتیلن گلایکول برای آب‌زدایی از گازهای طبیعی و دیگر گازها.
- این ماده در هیدراته شدن گاز طبیعی و قابل استفاده کردن آن با حذف ناخالصی ها و جذب آب کاربرد زیادی دارد.
صنایع رنگ و رزین
- کاربرد این ترکیب آلی بعنوان حد واسط در تولید رزین‌های پلی استر غیر اشباع، فوم پلی اورتان، نرم کننده‌ها
صنایع پتروشیمی
- بعنوان حلال، برای آب زدایی و رطوبت‌گیری گازهای طبیعی و سایر گازها به‌دلیل ویژگی‌های خاصی مانند رطوبت‌گیری، مقاومت در برابر حرارت و تجزیه شمیایی، فشار بخار پایین و قیمت مناسب دی اتیلن گلایکول
- به عنوان رطوبت گیر، به دلیل ویژگی های جذب آب، پایداری عالی در برابر حرارت و در برابر تجزیه شیمیایی، فشار بخار پایین و قیمت مناسب به عنوان رطوبت‌گیر گازهای طبیعی شناخته شده است.
- قابلیت جایگزینی با برخی دی اتیل گلایکول استرها
- به عنوان پایدارکننده در مخلوط های روغن محلول، عامل کوپلینگ و سازگارکننده برای جوهرها و رنگ ها، ماده واسط شیمیایی در امولسیفایرها، روان کننده ها و مورفولین استفاده می شود.
- حلال مواد همچون نیتروسلولز، رزین، رنگ، روغن و سایر ترکیبات آلی
- تولید TEG
صنایع آرایشی و بهداشتی
- تولید محصولات مراقبت شخصی از جمله کرم‌ها، لوسیون‌ها و دیودورانت
حلال
- DEG و TEG دارای خواص عالی ای به عنوان حلال هستند و در موارد زیر مورد استفاده قرار میگیرند.
- جداسازی آروماتیک ها و هیدروکربن های پارافینی
- جوهر های پرینت و رنگ ها
- تمیز کردن ترکیبات
- سیانو آکریلات و پلی آکریلو نیتریل
- تمیز کردن تجهیزات تولید پلی اتیلن ترفتالات (PET)
رزین های پلی استری
- این ماده می تواند به عنوان یک واکنش دهنده در ساخت رزین های پلی استری نقش داشته باشند
- این رزین های پلی استری استفاده ی گوناگونی در وسایل پر مصرف روزانه دارند. از آن جمله می توان به کاربرد های آن در مبلمان،چمدان،بدنه ی خودرو و هواپیما ،پارچه ،بطری های نوشیدنی و… اشاره کرد.
- الیاف پلی استری تولید شده به کمک DEG در صنعت نساجی از جمله پارچه و فرش مورد استفاده ی فراوان قرار می گیرد.
ضد یخ
- این ماده ضد یخ نیز هستند. این ماده می تواند در دمای پایین ویسکوز باقی بماند.
- DEG به دلیل داشتن نقطه انجماد پایین و نقطه ی جوش بالا می تواند در اتومبیل ها به عنوان ضد یخ و خنک کننده مورد استفاده قرار بگیرد. البته در صنعت بیشتر از EG به عنوان ضد یخ و خنک کننده استفاده می شود نه مشتقات آن .
- همچنین به دلیل این خاصیت مهم در DEG ، از آن ها در انتقال حرارت مایعات استفاده می کنند.
نکات ایمنی دی اتیلن گلایکول
حریق
- دی اتیلن گلیکول در گرمای بسیار زیاد ممکن است آتش بگیرد.
- در صورت احتراق باید اسپری آب، کف آتش‌نشانی و پودر خشک استفاده شود.
انفجار
- زمانی که بخار دی اتیلن گلیکول با هوا مخلوط می‌شود ،امکان انفجار دارد.
تماس با چشم
- تماس دی اتیلن گلیکول با چشم باعث التهاب، تحریک چشم، ورم پلک می‌شود ولی پایدار نمی‌باشد.
- در صورتی این اتفاق اگر لنز در چشم باشد باید لنز درآورده شود و چشم را با آب ولرم به مدت 5 دقیقه شستشو داد، اگر تحریکات چشمی ادامه داشت باید به پزشک مراجعه شود.
- برای جلوگیری از تماس این ماده با چشم باید از عینک‌های ایمنی مقاوم و نقاب صورت استفاده گردد.
خوردن
- دی اتیلن گلیکول خورده شود تأثیراتش مرحله‌ای می‌باشد، مرحله اول روی سیستم اعصاب مرکزی تأثیر می‌گذارد و علائمی چون گیجی، مشکل در تنفس، تغییرات متابولیکی. در مرحله بعدی روی قلب و شش‌ها تأثیر می‌گذارد و در مرحله آخر کلیه‌ها.
- در صورت خورده شدن دی اتیلن گلیکول باید اگر فر بی‌هوش شود باید به پزشک مراجع شود در غیر این صورت فرد مسموم نباید استفراغ کند و مقدار 240 – 300 میلی‌لیتر آب میل کرده ولی اگر استفراغ صورت گرفت آب بیشتری خورده شود و به پزشک مراجع شود.
تماس با پوست
- دی اتیلن گلیکول از طریق پوست جذب می‌شود و باعث تحریک آن می‌شود
- در صورت وقوع این اتفاق قسمت آلوده شده را باید به مدت 5 دقیقه با آب ولرم شستشو داد اگر تحریکات شدید بود حتماً به پزشک مراجعه شود.
- برای جلوگیری از تماس پوستی باید از دستکش، لباس کار و کفش مناسب استفاده گردد.
تنفس
- باعث تحریک بینی و گلو می‌شود.
- در این صورت فرد مسموم باید به هوای آزاد منتقل شود و از دستگاه اکسیژن استفاده شود و به پزشک مراجعه شود.
- برای جلوگیری از وقوع این اتفاق باید از ماسک‌های ایمنی و تهویه مناسب در محیط استفاده شود.
بسته‌بندی و نگهداری دی اتیلن گلایکول
دی اتیلن گلیکول باید در محيط داراي تهويه و خنک و بدور از گرما و رطوبت نگهداری شود از محكم بسته بودن درب بشكه‌ها و مخازن مطمئن باشيد.در حالت ذخیر طولانی مدت، همراه با کاهش pH آن، خاصیت اسیدی آن بیشتر شده و ماده پررنگتر می شود. برای حداقل کردن این تغییرات، دی اتیلن گلیکول را مخازن فولاد زنگ نزن و تحت یک گاز خنثی مانند نیتروژن نگهداری کنید.
لینک های مرتبط :
