شیر توپی چیست ؟

شیر توپی نوعی از شیرآلات میباشد که جهت باز و بسته کردن جریان مایعات و گازها در فرآیندها و برنامه های صنعتی و لوله کشی مورد استفاده قرار می گیرد. نحوه حرکت توپ داخل این شیر به صورت چرخشی است و با چرخش ۹۰ درجه هندویل یا عملگر دستی آن می توان مسیر عبور جریان سیال را باز و یا مسدود کرد. لازم به ذکر است که چرخش و عملکرد این شیرها با سایر شیرهای دیگر متفاوت است زیرا در درون آن ابزار توپ مانندی تعبیه شده است که وظیفه باز و بسته کردن شیر بر عهده آن نهاده شده است. اغلب این شیر را جزء شیرهای مقاومی می دانند که دارای طول عمر بالایی هستند. علاوه بر آن آب‌بندی این نوع شیرها در حد بسیار بالایی انجام می شود. به همین دلیل به عنوان یک وسیله کاربردی جهت قطع جریان مورد استفاده قرار می گیرند.

شیر توپی چیست؟

شیر توپی را در اصطلاح بال ولو (Ball Valve) می نامند. این دستگاه نوعی شیر ربع چرخشی (ربع گرد) است که دارای یک دیسک توپی جهت قطع و وصل کردن جریان است. این نوع شیر بسیار شبیه به پلاگ ولو یا همان شیر سماوری است البته با ویژگی ها و کاربردهای خاص تر و ویژه تر که در ادامه به تک تک آن ها خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که این مدل شیرها دارای عملکردی فوق العاده سریع بوده و در کمترین زمان ممکن قادر به بستن جریان سیال هستند.

این شیر چه کاربردی در صنایع مختلف دارد؟

همان گونه که پیش تر به آن اشاره شد شیر توپی دارای ویژگی های خاصی است. بنابراین به دلیل ویژگی ها و طراحی خاصی که دارد دارای کاربردهای بسیار و متفاوتی می باشد. بال ولو در بخش های متعددی کاربرد دارد. به همین دلیل حتماً بارها و بارها آن ها را در سیستم های مختلف مشاهده کرده اید. زیرا یکی از کاربردهای اصلی این شیر استفاده در لوله کشی ها و تجهیزات خانگی است. علاوه بر آن از این وسیله در صنایعی که فشار حجم و دمای سیال در آن ها بالا است استفاده می شود. به طور کلی کاربرد شیر توپی را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد.

●    صنایع دارویی.
●    صنایع الکترونیکی.
●    تولید محصولات پلاستیکی.
●    صنایع غذایی.
●    صنایع نساجی.

ساختار شیر توپی

در ساختار شیر توپی اجزاء مختلف و متنوعی به کار رفته است که هر کدام به نوبه خود در عملکرد صحیح و اصولی آن تأثیرگذار هستند. به طور حتم انواع مختلف این دستگاه از ساختاری متفاوت و همچنین اجزاء متعددی برخوردار هستند. با این حال آن چیزی که قابل بحث است مشترک بودن چندین بخش در ساختار تمامی مدل های این دستگاه است. اجزائی که در ساختار تمام مدل های این نوع شیر وجود دارند شامل موارد ذیل هستند:
● ساقه شیر.
●واشرهای آب بندی.
● بدنه شیر.
●گوی توپی.
●نشیمن گاه شیر.

در ساختار مدل های مختلف این نوع شیر توپی فولادی وجود دارد که به کمک بخش عملگر به سایر بخش ها متصل شده است. به طور معمول این بخش با چرخش ساقه توپ به حرکت در آمده و سیال موجود در سیستم را به جریان می اندازد. به معنای ساده تر با این فرایند مسیر جریان سیال باز یا مسدود می شود.

مزایای استفاده از این قطعه

استفاده از شیر توپی دارای مزایای بسیاری است که عبارت‌اند از:
●    برخورداری از ساختاری مقاوم.
●    برخورداری از تحمل فشارهای بالا و حجم بالای مایعات.
●    کارکرد آسان.
●    مقرون به صرفه بودن.
●    قابل تعمیر بودن.
●    وزن اندک.
●    مدیریت جریان مایعات تا دمای ۴۸۰ درجه سانتیگراد.
●    عدم نیاز به نیروی گشتاور بالا.
● برخورداری از حرکت ربع گرد یا همان چرخشی.
●    برخورداری از ساختاری متراکم و کم حجم.
●    يكپارچه بودن قطعات.
● عدم نياز به روان کاری.

نکات مهم درباره استفاده از شیر توپی

نکته قابل توجه درباره شیر توپی این است که بر خلاف سایر تجهیزات ابزار دقیق دیگر هر چه از عمر آن می گذرد روان تر و دقیق تر عمل می کنند. همین ویژگی منحصر به فرد این نوع شیر را به آیتمی عالی برای باز و بسته کردن جریان سیالات تبدیل کرده است. به همین دلیل است که در بسیاری از سیستم ها از جمله سیستم های حساس می توان با خاطری آسوده از این شیر استفاده کرد.

سخن پایانی

شیر توپی جزء زیر مجموعه شیرهای قطع و وصل به شمار می آید و دلیل نام گذاری آن به دلیل مجرا بند توپی شکلی است که در ساختار آن وجود دارد. این مجرا بند توپی را معمولاً از جنس فلز تولید می کنند. متریال به کار رفته در این نوع شیر در صورت روکش دار نبودن از فولاد ضد زنگ است. همچنین نشیمنگاه آن را از متریالی مقاوم و در عین حال نرم مانند تفلون تولید می کنند. به کار گیری فلزات و متریال های مختلف سبب بالا رفتن کیفیت آب بندی این دستگاه ها می شود.