هیدروکسید پتاسیمیک ترکیب معدنی است و معمولا پتاس سوز آور نامیده میشود این ترکیب و سود پرک(سدیم هیدروکسید) از قویترین بازها میباشند.بر خلاف هیدروکسید سدیم ، هیدروکسید پتاسیم عاری از کلر می باشد و در نتیجه می توان ازآن برای خنثی سازی محلول ها و موادی که باید در عدم حضور کلر خنثی شوند استفاده کرد. نام های مترادف سود پرک :پتاسیم هیدروکسید ، Potassium hydroxide ، پتاس ، پتاسیم کاستیک، پتاس سوز آور و پتاسیم پرک
هیدروکسید پتاسیم
هیدروکسید پتاسیم ماده جامدی بی بو، سفید رنگی است .یک نمونه از بازهای قوی است.پتاسیم هیدروکسید از نظر ترمودینامیکی بسیار پایدار است به طوری که در دماهای بالا نیز تجزیه نمی شود .پتاس به راحتی در آب حل می شود و محلولی بازی را ایجاد می کند. و مانند هیدروکسید سدیم به هنگام حل شدن در آب گرما تولید می کند.هیدروکسید پتاسیم نسبت به هیدروکسید سدیم قدرت بازی بیشتری دارد و به مقدار بیشتری در آب حل می شود. این ترکیب،در تماس با پوست، دارای اثر خوردندگی است و باعث سوزش یا سوختگی شیمیایی می شود. در واکنش با اسیدها، نمک پتاسیم تولید می کند. این ماده به اصطلاح نم گیر است، به این معنا که رطوبت را در مجاورت با هوا جذب کرده و تشکیل محلولی را می دهد که گرفتن دوباره آب از آن بسیار سخت است.
مشخصات فنی
- نام شیمیایی : هیدروکسید پتاسیم | Potassium hydroxide
- فرمول شیمایی : KOH
- نقطه جوش :380 درجه ی سانتی گراد
- PH محلول :13.5
- شکل ظاهری : پودر جامد سفید رنگ
ویژگی های پتاسیم هیدروکسید
هیدروکسید پتاسیم، بازی قوی و تشکیل دهنده محلول های قلیایی در آب و دیگر حلال های قطبی است. این محلول ها قادر به پروتون‌زدایی بسیاری از اسیدها، حتی اسید های ضعیف، هستند. هیدروکسید پتاسیم خالص را می توان از واکنش هیدروکسید سدیم با پتاسیم ناخالص به دست آورد. این ترکیب را معمولاً به شکل قرص های شفاف فروخته می شود.و در تماس با هوا چسبناک میشود، پتاس حاوی مقدار متغیری از آب است و انحلالش در آب بسیار گرما زا است. محلول های هیدروکسید پتاسیم با غلظت حدود ۵. – ۲٪ در تماس با پوست تحریک کننده، در حالی که با غلظت های بالاتر از ۲٪خورنده هستند.در دمای اتاق، تقریباً ۱۲۱ گرم پتاسیم هیدروکسید در ۱۰۰ میلی لیتر آب قابلیت حل شدن دارد، به دلیل بالا بودن میل ترکیبی هیدروکسید پتاسیم با آب، در ازمایشگاه‌ها از آن به عنوان ماده خشک کننده نیز استفاده میشود.
- طبیعت باز قوی
- طبیعت خورندگی
- نم گیر
- بالا بودن میزان انحلال در آب
- ثبات حرارتی بالا
- واکنش با اسید
کاربردهای هیدروکسید پتاسیم
صنایع غذایی
- به طور گسترده به عنوان یک افزودنی مورد استفاده قرار می گیرد.
- به عنوان حجم دهنده (در بستنی) و تثبیت کننده عمل می کند
- ماندگاری مواد غذایی را افزایش میدهد.
- برای نرم شدن زیتون و نیز ترد کردن سبزیجات کاربرد دارد.
- برای شستشوی میوه ها در کارخانجات مورد استفاده قرار می گیرد.
- این ماده برای تولید رنگ کارامل نیز استفاده می شود.
- همچنین برای تولید نوشابه، شکلات و کاکائو مورد نیاز است.
- غذاهای فرآوری شده تجاری عموما دارای پتاس هستند.
صنعت کشاورزی
- برای تولید کود استفاده می شود. عنصر پتاسیم،یکی از غذاهای اصلی گیاهان است و به وسیله ی این ماده برای گیاهان تامین می شود.(پتاسیم فسفات)
- همچنین این ماده در علف کش ها و قارچ کش ها نیز استفاده می شود.
- کمک به تنظیم pH خاک های اسیدی نیز از دیگر کاربرد های این ماده است.
باتری ها و سلول های سوختی
- هیدروکسید پتاسیم محلول در آب به عنوان یک الکترولیت در باتری های قلیایی، نیکل کادمیوم و باتری های دی منگنز- روی کاربرد دارد.
- محلول های پتاس، از نظر هدایت الکتریکی بهتر از محلول های NaOH هستند.
- این ماده به عنوان یک الکترولیت در سلول های سوختی عمل می کند.
- در باتری های آلکالاین (قلیایی) کاربرد دارد.
آزمایشگاه های شیمی
- آزمایش پتاس به تشخیص عفونت قارچی روی پوست کمک می کند.
- این ماده برای ماهش اسیدیته و تنظیم pH محلول ها مورد استفاده قرار می گیرد.
- از این ماده برای تولید چندین مواد شیمیایی دارای پتاسیم مانند پتاسیم آلومینات، برومات، برومید، فرمالیت، گلوکونات، لائورات و غیره استفاده می شود.
- برای مطالعه ی آناتومی حشرات نیز از پتاسیم هیدروکسید استفاده می شود، زیرا سرعت تجزیه بافت نرم را کاهش می دهد.
- این ماده به عنوان یک ماده، آب زدا عمل می کند (خشک می کند) و برای آب زدایی از حلال های اساسی، به ویژه آمین ها و پیریدین ها استفاده می شود.
- این ماده برای آزمایش ها وتجزیه های مختلف شیمیایی مورد نیاز است. به عنوان مثال، به تعیین میزان غلظت اسید کمک می کند.
لوازم آرایشی و محصولات شوینده
- تولید صابون های مایع با کیفیت بالاتر نیست به هیدروکسید سدیم چون پتاس انحلال پذیری بیشتری در آب داردند
- در مانیکور نیز برای از بین بردن پوست های زمخت دست و پا(کوتیکول) از ماده شیمیایی استفاده می شود که عنصر اصلی سازنده آن هیدروکسید پتاسیم است.
- به خاطر خاصیت خوررندگی پتاس محصولات قبل اصلاح و بعضی از خمیر های ریش تراشی حاوی هیدروکسید پتاسیم میباشند
- این ماده نیز برای تولید انواع لوسیون، شامپو، اسپری مو و صابون غیره استفاده شده و در لاک پاک کن های ناخن هم موجود است.
صنایع پتروشیمی
- در طول فرایندهای پالایش نفت و فرآورده های گاز طبیعی، این ماده در از بین بردن اسیدهای آلی و ترکیبات گوگرد نقش به سزایی دارد.
- نقش کاتالیزور را در برخی فرایند ها بر عهده دارد مثلا در فرایند تولید بیودیزل از روغن و چربی.
صنایع دیگر
- تولید رنگدانه ها ( پیگمنت ها)
- ترکیب فوق به عنوان یک ماده ی سفید کننده در صنعت نساجی به کار برده می شود
- تولید شیشه
- پتاس همچنین برای ساخت تراشه های نیمه رسانا استفاده می شود
- خاصیت خورندگی هیدروکسید پتاسیم باعث شده تا از آن برای از بین بردن موی حیوانات در هنگام دباغی استفاده شود.
- این ماده می تواند در ساخت کاغذ به جدا کردن لیگنین از الیاف سلولزی کمک کند.
- ساخت تجهیزات سیلیکونی میکروالکتریک
- خنثی سازی محلول های اسیدی
- این ماده در لوله باز کن ها کاربرد فراوان دارد
روش تولید هیدروکسید پتاسیم
1.در قدیم هیدروکسید پتاسیم از طریق واکنش هیدروکسید کلسیم ( آهک هیدراته ) با کربنات پتاسیم تولید می شد. Ca(OH)2 + K2CO3 → CaCO3 + 2 KOH محلول به دست آمده از این واکنش فیلتر شده و کربنات کلسیم رسوب کرده جدا می شود. در مرحله ی بعدی محلول فیلتر شده جوشانده و تغلیظ می شود تا هیدروکسید پتاسیم جامد به دست آید. 2.روش جدید تولید هیدروکسید پتاسیم، الکترولیز محلول های کلرید پتاسیم با استفاده از فرآیند جیوه ای و فرآیند غشایی می باشد.فرآیند الکترولیز کلرید پتاسیم مشابه الکترولیز کلرید سدیم می باشد ( ولتاژ پیل کمی کمتر است). در روش جیوه ای هیدروکسید پتاسیم بسیار خالص 50-45% بسیار خالص و در روش غشایی، محلول حدود 30% تولید می شود. این محلول ها به کمک تبخیر، تغلیظ می شوند و در بیشتر موارد از طریق تبخیر در خلاء هیدروکسید پتاسیم جامد 90% حاصل می گردد. فرآورده های جنبی الکترولیز، کلر و هیدروژن می باشند.
نکات ایمنی هیدروکسید پتاسیم
اشتعال
- هیدروکسید پتاسیم غیر قابل اشتعال میباشد ولی در صورت تماس با آب یا رطوبت موجب اشتعال، مواد قابل اشتعال میشود.
- در صورت آتش سوزی از هر ماده خاموش کننده، میتوان استفاده کرد.
انفجار
- در صورت تماس هیدروکسید پتاسیم با فلزاتی چون آلومینیوم، روی و قلع گاز قابل اشتعال تولید میکند.
تماس با چشم
- باعث سوزش، تحریک شدید و نابینایی میشود.
- در این صورت به مدت 1 ساعت چشم مصدوم را شسته و از سرم نمکین استفاده شود و به پزشک مراجعه شود.
بلع و گوارش
- باعث سوزش مری و معده، استفراغ و ترشح زیاد بزاق میشود.
- در این صورت دهان فرد را شست‌و‌شو داده، آب یا شیر خورنده شود به فرد و همچنین نباید وی را مجبور به استفراغ کنید.به پزشک مراجعه شود.
تماس با پوست
- در صورت تماس با پوست باعث سوختگی شدید، زخم عمیق، نفوذ به لایه های عمقی؛ احتمال مرگ و جراحات دائمی وجود دارد.
- در صورت بروز این مشکل پوست مصدوم را با آب ولرم شسته و لباس های آلوده را در آورده و به پزشک مراجعه شود.
استنشاق
- باعث تحریک شدید دستگاه تنفسی وریوی میشود
- در صورت بروز این اتفاق از تجهیزات تنفسی استفاده شود و مصدوم را به هوای تازه منتقل شود، در صورت توقف تنفس ، تنفس مصنوعی داده شود و یا دستگاه اکسیژن وصل شود و سپس پزشک مراجعه شود.
ضایعات
- این مواد را نباید داخل فاضلاب ریخته شوند. و باید با مواد خنثی مانند شن یا خاک مخلوط شوند.
بسته بندی و نگه داری
این ترکیب باید در محلی خشک و خنک با تهویه و دور از حرارت نگهداری شود . از ضربه خوردن ظروف نگهداری آن جلو گیری شود.مواد قابل اشتعال از مجاورت با آن دور شوند.
لینک های مرتبط :
