گیج دما (Temperature Gauge) یا دماسنج، ابزاری است که برای اندازه‌گیری و نمایش دمای یک محیط، سیال یا جسم استفاده می‌شود. این ابزار در صنایع مختلف، آزمایشگاه‌ها، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، خودروها و حتی در مصارف خانگی کاربرد دارد.
انواع گیج دما:
گیج‌های دما بر اساس نحوه عملکرد و نوع سنسور مورد استفاده به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
- گیج‌های دما عقربه‌ای (بی‌متال):
- این نوع گیج‌ها از دو فلز با ضرایب انبساط حرارتی متفاوت تشکیل شده‌اند. تغییر دما باعث خم شدن نوار بی‌متال و حرکت عقربه می‌شود.
- کاربردها: سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، دیگ‌های بخار، کوره‌ها.
- گیج‌های دما ترموکوپل:
- ترموکوپل‌ها از اتصال دو فلز غیر همجنس تشکیل شده‌اند. تغییر دما باعث ایجاد ولتاژ الکتریکی در محل اتصال می‌شود که با اندازه‌گیری آن می‌توان دما را تعیین کرد.
- کاربردها: صنایع پتروشیمی، فولاد، شیشه، کوره‌های صنعتی، آزمایشگاه‌ها.
- گیج‌های دما ترمومتر مقاومتی (RTD):
- RTDها از فلزاتی مانند پلاتین تشکیل شده‌اند که مقاومت الکتریکی آنها با تغییر دما تغییر می‌کند. با اندازه‌گیری مقاومت می‌توان دما را تعیین کرد.
- کاربردها: صنایع غذایی، دارویی، شیمیایی، آزمایشگاه‌ها.
- گیج‌های دما دیجیتال:
- این نوع گیج‌ها از سنسورهای الکترونیکی برای اندازه‌گیری دما و نمایش دیجیتال آن استفاده میکنند.
- کاربردها: سیستم‌های کنترل صنعتی، آزمایشگاه‌ها، تجهیزات پزشکی.
- گیج‌های دما مادون قرمز:
- این گیج ها با استفاده از سنسور های مادون قرمز بدون تماس با جسم دما را اندازه گیری میکنند.
- کاربرد ها: صنایع فولاد، شیشه، پلاستیک، تعمیر و نگهداری.
قبل از پرداختن به مسئله کارایی گیج دما بهتر است تعریف کلی از این دستگاه داشته باشیم. به طور کلی این دستگاه یکی از پرمصرف ترین تجهیزات اندازه گیری و مانیتورینگ دما است که میزان دمای سیالات(مایعات و گازها) را در دقت بالایی نشان می دهد. کارایی گیج دما در بخش های مختلف صنعتی و در صنایع متعدد و در رنج های متفاوت است.
انواع گیج دما بر اساس تکنولوژی و ساختار
گیج‌های دما بر اساس نحوه عملکرد و طراحی خود به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه به معرفی رایج‌ترین آنها می‌پردازیم:
گیج دمای بی‌متال (Bimetallic Thermometer)
این نوع گیج بر اساس تغییرات انبساط حرارتی دو فلز مختلف کار می‌کند که به هم متصل شده‌اند. ویژگی‌های این نوع گیج عبارت‌اند از:
- مزایا:
- طراحی ساده و مقاوم
- بدون نیاز به منبع تغذیه
- معایب:
- مناسب برای دماهای معمولی و متوسط
- کاربردها:
- صنایع ساختمانی و تاسیساتی
گیج دمای پرشده با مایع (Liquid-Filled Thermometer)
در این نوع گیج، یک مایع (مانند جیوه یا الکل رنگی) درون لوله‌ای قرار دارد که با افزایش یا کاهش دما منبسط یا منقبض می‌شود.
- مزایا:
- دقت بالا در اندازه‌گیری
- مناسب برای دماهای پایین
- معایب:
- حساس به ضربه
- کاربردها:
- صنایع غذایی و دارویی
گیج دمای دیجیتال (Digital Thermometer)
گیج دیجیتال با استفاده از سنسورهای الکترونیکی دما را اندازه‌گیری و به صورت دیجیتال نمایش می‌دهد.
- مزایا:
- دقت و حساسیت بسیار بالا
- قابلیت اتصال به سیستم‌های کنترلی
- معایب:
- نیاز به برق یا باتری
- کاربردها:
- صنایع پیشرفته مانند هوافضا و پزشکی
راهنمای کاربرد گیج دما
کاربرد گیج دما اغلب در صنعت های مهمی مانند پتروشیمی، مهندسی نفت، گاز و برق است. این دستگاه به دلیل استاندارد های ویژه ای که در تولید آن به کار گرفته می شود می تواند دماسنج را با کیفیتی بالا مورد استفاده قرار دهد. لازم به ذکر است که سنجش دما طی یک فرایند منطقی به وسیله آلیاژی مانند فولاد ضد زنگ می تواند انجام شود. با این حال در شرایط جوی و آب و هوایی نامناسب بهتر است از دستگاه مطمئن تری مانند گیج دما استفاده شود.
تفاوت های گیج دماهای مختلف
کارایی گیج دما در شرایط و موقعیت های مختلف سبب ایجاد تفاوت هایی در انواع مختلف این دستگاه شده است. کاربرد های متفاوت با توجه به مدل، نوع محدوده اندازه گیری و جنس از جمله تفاوت های عمده مدل های مختلف این دستگاه به شمار می آیند. لازم به ذکر است که بعضی از مدل ها نشان دهنده تغییر دما به دلیل تغییر میزان فشار مایع هستند.
منظور از مایع موادی مانند نفت و یا الکل هستند که در صنایع مختلف جهت تولید برخی محصولات مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین اندازه گیری دمای گاز، اندازه گیری دمای فلزات، اندازه گیری دما در مقیاس های مختلف دیگر تفاوت های موجود میان این دستگاه ها هستند.
فروشگاه پیکاتک | واردکننده ابزار دقیق | جهت مشاوره و خرید تلفنی با شماره : 87700142-021 ( 30 خط ویژه ) تماس بگیرید
درباره تولید کنندگان مطرح گیج دما
کارایی گیج دما و کاربرد آن در صنعت به قدری مهم و حیاتی است که تولید کنندگان بسیاری را بر آن داشته که تولید این نوع دستگاه را در دستور کار خود قرار دهند. از این رو بسیاری از این تولیدکنندگان با بکارگیری دانش فنی روز کشورهای پیشرو در این حوزه اقدام به ساخت گیج دما کرده اند. محصولات تولید شده توسط این تولیدکنندگان دارای ویژگی های برتر بسیاری است.
کارایی گیج دما در سطحی عالی، قیمت مناسب، خدمات پس از فروش، کیفیت بالا از لحاظ فنی، گارانتی چند ساله از جمله ویژگی های خاص محصولات این تولید کنندگان بخصوص گیج دما هستند.
مشخصات و ویژگی های بارز فنی و کارایی گیج دما
جدای از بحث کارایی گیج دما، این دستگاه باید دارای یک صفحه نمایش جهت نمایش تغییرات دمایی در بازه زمانی مختلف باشد. همچنین دستگاه مورد نظر باید مکانیسم و سیستمی منظم و دقیق باشد. به نحوی که کالیبره آن به روشی درست و اصولی انجام شده باشد.
از دیگر ویژگی های فنی گیج دما وجود عقربه ای ظریف با حرکتی نرم و بدون صدا و پرش است. حرکت عقربه باید به گونه ای طراحی شده باشد که در زمان رفت و برگشت دچار هیچ گونه خطا و اشتباهی نشود. وجود یک بدنه با کیفیت و مقاوم در برابر عوامل محیطی مانند ضربه و زنگ زدگی از جمله مشخصات و ویژگی های فنی گیج دما است.
بیشتر بدانید:
اهمیت استفاده از متریال مناسب جهت ساخت بدنه گیج دما
کارایی گیج دما برای اندازه گیری دما و فرآیند های متعدد در شرایط مختلف است. به همین دلیل جنس بدنه و ساختار آن باید مطابق با شرایط محیطی محل نصب در نظر گرفته شود. محل اتصال دستگاه و بدنه آن با توجه به شرایط محیطی از متریال های متفاوتی ساخته می شود. به طور مثال اگر از گیج در محیط مرطوب استفاده شود که احتمال خورندگی بدنه آن وجود دارد بهتر است از بدنه استیل برای دستگاه استفاده شود.
در غیر این صورت استفاده از جنس و متریال ضعیف تر هیچ مانعی ندارد.نکته: با توجه به کارایی گیج دما و شرایط شیمیایی کاربرد آن انتخاب مدل مناسب حائز اهمیت است. زیرا رعایت این اصل مهم سبب جلوگیری از وارد آمدن آسیب به دستگاه می شود. علاوه بر آن از صرف هزینه های اضافه جهت تعمیر و یا تعویض گیج جلوگیری می شود.
فروشگاه پیکاتک | خرید انواع مانومتر پکنز | جهت مشاوره و خرید تلفنی با شماره : 87700142-021 ( 30 خط ویژه ) تماس بگیرید
نکات مهم برای انتخاب گیج دما
برای انتخاب گیج دما، باید به چند نکته مهم توجه کنید تا بتوانید ابزاری مناسب برای نیازهای خود انتخاب کنید. در ادامه به برخی از این نکات پرداخته‌ایم:
دقت و حساسیت: یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب گیج دما، دقت و حساسیت آن است. بسته به نیاز شما، دقت گیج باید به اندازه‌ای باشد که بتوانید اندازه‌گیری دقیقی از دما داشته باشید.
محدوده دما: هر گیج دما دارای محدوده دمایی خاصی است که باید با شرایط محیطی و نیازهای شما هماهنگ باشد. قبل از خرید، مطمئن شوید که گیج دما انتخابی می‌تواند دمای مورد نظر شما را اندازه‌گیری کند.
مقاومت در برابر شرایط محیطی: گیج‌های دما ممکن است در محیط‌های صنعتی با شرایط سخت و خاصی مواجه شوند. بنابراین، انتخاب گیجی که در برابر شرایط محیطی مقاوم باشد و از دوام بالایی برخوردار باشد، بسیار مهم است.
قابلیت ارتباطی: در برخی از کاربردها، نیاز به ارتباط بی‌سیم یا قابلیت اتصال به سیستم‌های مانیتورینگ داریم. بنابراین، گیج‌هایی با قابلیت ارتباطی مانند بلوتوث یا وای‌فای ممکن است گزینه مناسبی باشند.
همچنین بدانید :
مزایای استفاده از گیج دما
استفاده از گیج دما مزایای بسیاری دارد که در این بخش به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
اندازه‌گیری دقیق دما: با استفاده از گیج دما، می‌توانید دما را به طور دقیق اندازه‌گیری کنید و از کیفیت محصولات و ایمنی فرایندها اطمینان حاصل کنید.
پیشگیری از خطرات: در صنایعی که دما به عنوان یک عامل حیاتی شناخته می‌شود، استفاده از گیج دما می‌تواند از بروز خطرات ناشی از تغییرات دمایی جلوگیری کند.
سهولت در استفاده: گیج‌های دما معمولاً دارای طراحی ساده و قابل استفاده برای کاربران مختلف هستند و نیاز به تخصص خاصی برای استفاده ندارند.
قابلیت اطمینان و دوام بالا: گیج‌های دما از مواد با کیفیت بالا ساخته شده‌اند و می‌توانند در شرایط محیطی سخت به خوبی عمل کنند.
مزایای استفاده از گیج دما و کاربردهای آن در صنایع مختلف می‌پردازیم.
دقت و صحت بالا در اندازه‌گیری دما
یکی از بزرگترین مزایای گیج دما، دقت بالا در اندازه‌گیری دما است. این ویژگی به‌ویژه در فرآیندهای صنعتی که نیاز به دقت زیاد دارند، بسیار اهمیت دارد. با استفاده از گیج‌های دما، می‌توان دمای سیستم‌ها و محیط‌های مختلف را با دقت بالا اندازه‌گیری کرد. این ابزارها قادر به اندازه‌گیری دما در مقیاس‌های مختلف از دماهای بسیار پایین تا دماهای بسیار بالا هستند.
کاربردها:
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی: در این صنایع، کنترل دقیق دما برای فرآیندهای شیمیایی حیاتی است.
- صنایع غذایی: دقت در اندازه‌گیری دما برای حفظ کیفیت و ایمنی محصولات غذایی بسیار مهم است.
افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها
گیج‌های دما می‌توانند به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها در فرآیندهای صنعتی کمک کنند. با استفاده از این ابزارها، می‌توان فرآیندهای دمایی را به طور دقیق کنترل کرد و از ایجاد خطاهای دمایی جلوگیری کرد. این کنترل دقیق می‌تواند از هدر رفت انرژی و کاهش کیفیت محصولات جلوگیری کند، که در نهایت به کاهش هزینه‌های تولید منجر می‌شود.
کاربردها:
- صنعت خودروسازی: در فرآیندهای ساخت قطعات دقیق، دما باید به‌طور دقیق کنترل شود تا از بروز نقص‌های تولیدی جلوگیری شود.
- صنایع انرژی: گیج‌های دما در سیستم‌های نیروگاهی و پالایشگاهی برای جلوگیری از اتلاف انرژی استفاده می‌شوند.
مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی سخت
گیج‌های دما در برابر شرایط محیطی سخت، از جمله فشارهای بالا، دماهای شدید، رطوبت، مواد شیمیایی و گرد و غبار، مقاومت بالایی دارند. این ویژگی باعث می‌شود که گیج‌های دما برای استفاده در صنایع مختلفی که در محیط‌های چالش‌برانگیز فعالیت میکنند، مناسب باشند. بسته به نوع گیج، می‌توان از آنها در شرایط خاص مانند صنایع نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، معادن و کشاورزی استفاده کرد.
کاربردها:
- صنایع نفت و گاز: در این صنایع، دما و فشار در فرآیندهای استخراج و پالایش باید به‌طور دقیق کنترل شود.
- صنایع معدنی: گیج‌های دما برای کنترل دما در فرآیندهای استخراج و ذوب مواد معدنی استفاده می‌شوند.
سهولت در نصب و استفاده
گیج‌های دما معمولاً نصب آسان و استفاده راحتی دارند. بسیاری از مدل‌های جدیدتر گیج‌های دما دارای نمایشگرهای دیجیتال و قابلیت اتصال به سیستم‌های اتوماسیون صنعتی هستند که روند نظارت و کنترل را برای اپراتورها آسان‌تر می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که گیج‌های دما برای استفاده در محیط‌های صنعتی و حتی در مواردی که اپراتورها نیاز به دسترسی سریع به داده‌ها دارند، بسیار مفید باشند.
کاربردها:
- صنایع غذایی و دارویی: در این صنایع که نیاز به نظارت و کنترل دقیق دما در هر لحظه دارند، گیج‌های دما می‌توانند به‌طور خودکار دما را ثبت و گزارش کنند.
- کارگاه‌های تولیدی: نصب و استفاده آسان از گیج‌های دما به اپراتورها این امکان را می‌دهد که دما را به‌طور مداوم نظارت کنند.
طول عمر بالا و نیاز به نگهداری کم
گیج‌های دما معمولاً دارای طول عمر بالا هستند و نیاز به نگهداری کم دارند. بسیاری از گیج‌های دما از مواد مقاوم و با دوام ساخته شده‌اند که در برابر ضربه، رطوبت و دماهای بالا مقاوم هستند. این ویژگی باعث کاهش هزینه‌های نگهداری و تعویض دستگاه‌ها در صنایع مختلف می‌شود.
کاربردها:
- صنعت داروسازی: در این صنعت که نیاز به دقت و پایداری طولانی‌مدت در اندازه‌گیری دما وجود دارد، گیج‌های دما می‌توانند بدون نیاز به نگهداری زیاد، عملکرد پایدار داشته باشند.
- صنایع خودروسازی: در فرآیندهای تولید خودرو که نیاز به نظارت دقیق و طولانی‌مدت دارند، گیج‌های دما برای بررسی دما در زمان‌های طولانی و حفظ کیفیت محصولات استفاده می‌شوند.
انواع مختلف برای کاربردهای خاص
گیج‌های دما در انواع مختلفی وجود دارند که می‌توان آنها را بسته به نوع کاربرد و نیازهای صنعتی انتخاب کرد. این تنوع باعث می‌شود که هر صنعت بتواند ابزار مناسب خود را برای اندازه‌گیری دما انتخاب کند. از گیج‌های دما برای اندازه‌گیری دمای گازها، مایعات، یا حتی دماهای سطحی و داخل تجهیزات می‌توان استفاده کرد.
کاربردها:
- صنایع شیمیایی: استفاده از گیج‌های دما برای اندازه‌گیری دما در شرایط مختلف، مانند دماهای داخل لوله‌ها، دیگ‌ها و مخازن.
- صنایع خودروسازی: برای اندازه‌گیری دمای موتور، سیستم‌های خنک‌کننده و دیگر بخش‌های خودرو.
توانایی اتصال به سیستم‌های اتوماسیون صنعتی
بسیاری از گیج‌های دما امروزه قابلیت اتصال به سیستم‌های اتوماسیون صنعتی و کنترل از راه دور را دارند. این ویژگی به مدیران و اپراتورها این امکان را می‌دهد که به‌طور مداوم و دقیق وضعیت دمایی سیستم‌ها و دستگاه‌ها را نظارت کنند و در صورت نیاز اقدامات اصلاحی انجام دهند.
کاربردها:
- صنایع نفت و گاز: اتصال گیج‌های دما به سیستم‌های کنترل از راه دور برای نظارت بر دما در فرآیندهای استخراج و پالایش.
- صنایع خودروسازی: به‌کارگیری گیج‌های دما برای کنترل دما در بخش‌های مختلف خط تولید و تست خودروها.