زایلین (Xylene) عبارتی است که در مورد مخلوط سه ایزومر زایلین یعنی اورتو - زایلین، متا - زایلین و پارا - زایلین استفاده می شود. از عمده کاربردهای این مخلوط به عنوان حلال در صنایع مختلف است. نام های مترادف زایلین: زایلن ; دی متیل بنزن ; ام زایلین ; M-Xylene ; Dimethylbenzene-13
زایلین
زایلین که ماده ای خوشبو ، بی رنگ و اشتعال پذیر می باشد بسته به نوع قرارگیری گروه های عاملی متیلی بر روی حلقه بنزنی آن به ایزومرهای متفاوتی تبدیل می شود. ایزومر های مهم زایلین را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد: متازایلن (meta-xylene) (MX) پارازایلن (para-xylene) (PX) اورتوزایلن (ortho-xylene) (OX) اتیل بنزن (ethyl benzene)
مشخصات فنی
- نام شیمیایی : زایلین
- فرمول شیمایی : C6H4(CH3)2
- جرم مولکولی: 106.168 g/mol
- فشار بخار : 10 mm Hg در 82.9 درجه فارنهایت
- دانسیته :در 60 درجه فارنهایت 0.864 می باشد
- گرید محصول : صنعتی و آزمایشگاهی
- شکل ظاهری :مخلوطی چرب و مایع بی رنگ است.
- انواع از نظر تجاری : زایلین مخلوط ، زایلین اورتو.
تولید زایلین
در یونانی xylo به معنی چوب است. زایلین یا دی متیل بنزن یک مخلوط هیدروکربن آروماتیک متشکل از یک حلقه بنزن با دوگروه متیل است که جابجا میشوند. زایلین محصول مهم پتروشیمی است که در اثر کربنه شدن زغال سنگ هنگام ساخت سوخت کک تولید میشود. زایلین ها از روش‌های مختلفی تولید میشوند. زمانی که برش‌های نفت در پالایشگاه‌ها وارد فرآیند ریفورمینگ میشوند، محصولات آروماتیک بخش عمده‌ای از جریان خروجی هستند.
پیکاتک | فروشگاه تخصصی ای توپی پوزیشنر | جهت مشاوره و خرید تلفنی با شماره : 87700142-021 تماس بگیرید
تفکیک این جریان منبع اصلی تولید زایلین‌هاست که بیش از ۷۰ درصد تولید جهان را شامل میشود. همچنین در فرآیند استیم کرکینگ در واحدهای الفین، مقداری نیز مخلوط زایلن تولید میشود. همچنین تبدیل تولوئن به بنزن و مخلوط زایلن و همچنین فرآورش بنزین پیرولیز از جمله دیگر روش‌های تولید مخلوط زایلن میباشد. این ترکیب اولین بار توسط یک شیمیدان فرانسوی به نام آگوست کاهور در سال ۱۸۵۰ به عنوان یکی از اجزای قطران چوب کشف و جداسازی شد.
سالانه چندین میلیون تن زایلین در جهان تولید میشود. زایلن در اثر متیلاسیون بنزن و تولوئن نیز ایجاد می شود.
کاربرد زایلین
- زایلین یکی از حلال های مهمی است که اجزای اصلی نفت خام میباشد
- زایلین در صنعت تولید چسب برای کاهش ویسکوزیته و تولید این پلیمر مورد نیاز است.
- زایلین به عنوان حلال در صنایع چاپ ، لاستیک ، رنگ و چرم استفاده می شود.
- در صنعت تولید پوشش های ضد آب و لوله های خط انتقال زایلن به میزان زیاد مورد استفاده قرار میگیرد.
- زایلین ماده خام تولید اتیل بنزن نیز میباشد
- در مقادیر کم در سوخت هواپیما، بنزین و دود سیگار کاربرد دارد.
- در دندان پزشکی در آزمایشگاه بافت شناسی برای پردازش بافت ، رنگ آمیزی و پوشش لغزش استفاده می شود.
- در درمان مجدد ریشه به عنوان حلال توسط گوتا پرکا استفاده می شود.
- شستشو ی تجهیزات حمل و نقل شامل تمیز کردن داخل کامیون ها، ریل های راه آهن، ظروف چند وجهی مخازن هواپیما، ظرف رنگ های قدیمی، همه و همه کاربردهای زایلین همانند اتیلن گلایکول و تولوئن میباشد.
- جداسازی پارازایلن، اورتوزایلن و متازایلن : عمده مصرف مخلوط زایلن جهان مربوط به تولید ایزومرهای مختلف زایلن یعنی پارازایلن، ارتوزایلن و متازایلن میشود که به ترتیب در تولید ترفتالیک اسید، فتالیک اسید و ایزوفتالیک اسید کاربرد دارند. کاربردهای نهایی این محصولات به تولید رزین‌های پلی‌اتیلن ترفتالات، پلاستیزرهای پی‌وی‌سی و کوتینگ سطوح پلی‌استری میباشد.
نکات ایمنی زایلین
خطر آتشگیری
- مایع قابل اشتعال است.
- بخارات این ماده در دمای کمتر از 17 درجه سانتی گراد می تواند با هوای اتاق مخلوط انفجاری تشکیل دهد. همچنین بخارات این ماده می تواند توسط تخلیه الکتریسیته ساکن محترق شود.
نحوه مناسب اطفا
- کربن دی اکساید، پودر مواد شیمیایی خشک، فوم، اسپری یا مه آب. آب ممکن است بی اثر باشد زیرا توانایی خنک کردن و سرد کردن این ماده را تا زیر نقطه اشتعال ندارد.
تماس با چشم
- این مایع در مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات سبب تحریکات مختصر چشم شده است. تحریکات چشمی در اثر بخارات این ماده و در غلظت های کمتر از 200 ppm می باشد.
- سریعا چشم های آلوده را به مدت 15 دقیقه با آب ولرم شستشو داده، پلکها باز نگه داشته شوند. اگر تحریکات چشمی باقی مانده بود به پزشک مراجعه شود.
- نحوه حفاظت : تماس با این مایع سبب تورم جدی پوست و ناراحتی چشم می شود; بنابراین باید از عینک محافظ با قاب دور چشم استفاده شود. در اکثر مواقع محافظ صورت ضروری است.
بلعیدن و خوردن
- در مطالعات بر روی حیوانات مشخص شده ،این ماده سمی بودن خفیفی از راه خوراکی دارد. خوردن مقدار زیادی از این ماده مشکلاتی مثل گیجی، حالت تهوع و استفراغ را دارد.
- هرگز به فردی که بیهوش است چیزی نخورانید. در صورت هوشیاری فرد دهان وی را با آب تمیز شستشو داده و فرد را وادار به استفراغ نکنید. به فرد هوشیار 240 تا 300 میلی لیتر آب بخورانید به پزشک مراجعه شود.
تماس با پوست
- مطالعات نشان داده که در اثر تماس با ایزومرها زایلین تحریک، قرمزی و سوختگی های حساسی ایجاد می کند. این تاثیرات اغلب پس از گذشت زمانی حدود 1 ساعت بعد از قطع تماس برگشت پذیر می باشد.
- لباس های آلوده را از تن خارج کرده پوست را با آب و صابون شستشو دهید. اگر علائم و نشانه های تحریک آشکار شد به پزشک مراجعه کنید.
- نحوه حفاظت : دستکش ، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی استفاده شود. دوش و چشم شور ایمنی در محیط های کار با این ماده الزامی است.
تنفس
- تاثیر اساسی استنشاق بخارات زایلین بر روی سیستم اعصاب مرکزی می باشد که علائم آن عبارتند از سردرد، گیجی، تهوع و استفراغ.
- در صورت بروز اتفاق منبع مولد آلودگی یا فرد را به هوای آزاد برده. در صورت مشکل تنفسی به فرد دستگاه اکسیژن پزشکی وصل کنید و در صورت قطع تنفس به وی اکسیژن مصنوعی دهید. به پزشک مراجعه شود.
- نحوه حفاظت : در زمان هایی که تهویه محیط مناسب نمی باشد .و یا برای کنترل ذرات این ماده در زیر حد استاندارد از سیستم های محافظ دستگاه تنفسی استفاده شود.
بسته‌بندی و نگهداری
در محیط خنک ، با تهویه محیطی مناسب و به دور از اشعه مستقیم آفتاب ، گرما و سایر منابع مشتعل و محترق دیگر نگهداری شوند.این ماده قابلیت اشتعال بسیار بالایی دارد و فوق العاده سمی است. اپراتور می باید به کلیه تجهیزات ایمنی فردی مورد نیاز ، ایمن باشد. افرادی که با این ماده کار می کنند باید طرز کار ایمن و خطرات با این مواد را آموزش ببینند.
لینک های مرتبط :
