پمپ وکیوم

پمپ وکیوم چیست؟

پمپ وکیوم یا پمپ خلاء (Vacuum Pump) یکی از تجهیزات مهم در صنایع مختلف است که وظیفه آن ایجاد فشار منفی یا خلاء در یک محفظه می‌ باشد و با خارج کردن هوا یا گاز از فضای داخلی، محیطی با فشار کمتر از فشار اتمسفر ایجاد می‌ کند. در واقع، عملکرد پمپ وکیوم بر پایه جابجایی مولکول‌ های هوا یا گاز است که به‌ وسیله مکانیزم‌ هایی مانند پره‌ های دوار، پیستون، رینگ مایع یا بخار روغن انجام می‌ شود.

به زبان ساده، پمپ وکیوم مانند یک مکنده قوی عمل می‌ کند که با تخلیه‌ی گازها، محیطی با چگالی کم و فشار پایین به وجود می‌ آورد. این ویژگی باعث شده است از آن در فرآیندهای صنعتی، تحقیقاتی و آزمایشگاهی برای خشک‌ سازی، فیلتراسیون، بسته‌ بندی، تقطیر و انتقال مواد استفاده شود.

پمپ‌ های وکیوم با توجه به نحوه عملکرد و نوع کاربرد در مدل‌ های مختلفی از جمله خشک، روغنی و آبی طراحی و ساخته می‌ شوند. انتخاب نوع مناسب پمپ بستگی به شرایط کاری، نوع گاز یا بخار، و میزان خلاء مورد نیاز دارد.

هدف این مقاله، آشنایی کامل مخاطبان با عملکرد، انواع، مزایا، کاربردها، عوامل مؤثر بر قیمت و راهنمای خرید پمپ وکیوم (پمپ خلاء) از فروشگاه پیکاتک است. در این مطلب تلاش شده تا با ارائه‌ی اطلاعات فنی و کاربردی، خواننده دید جامع و دقیقی نسبت به این تجهیزات صنعتی پیدا کند و بتواند بر اساس نیاز خود، بهترین مدل پمپ وکیوم را انتخاب کند.

عملکرد پمپ وکیوم چگونه است؟

مکانیزم پمپ وکیوم بر پایه‌ی ایجاد اختلاف فشار بین داخل سیستم و فشار محیط بیرون است تا بتواند هوا یا گاز را از یک محفظه خارج کند و خلأ نسبی یا کامل ایجاد نماید.

به بیان ساده، این پمپ‌ ها وظیفه دارند مولکول‌ های هوا را از داخل محفظه بیرون بکشند تا فشار داخل کاهش یافته و شرایط خلأ به وجود آید. در ادامه روند عملکرد پمپ وکیوم توضیح داده می شود:

• مکش گاز یا هوا از محفظه: پمپ از طریق ورودی خود، گاز یا هوا را از سیستم هدف (مانند خطوط تولید، محفظه آزمایش یا تجهیزات صنعتی) جذب می کند.
• فشرده‌ سازی یا حذف گاز داخل پمپ: در این مرحله هوای مکش شده در داخل پمپ فشرده شده و حجم آن کاهش می‌ یابد. این فشرده‌ سازی توسط مکانیزم‌ هایی مثل پیستون، روتور، دیافراگم یا رینگ آبی بسته به نوع پمپ انجام می‌ شود.
• تخلیه به بیرون: هوای فشرده پس از عبور از خروجی پمپ، به بیرون هدایت می‌ شود. با تکرار مداوم این چرخه، فشار درون محفظه به‌ تدریج افت می‌ کند و سطح خلأ مورد نظر ایجاد می‌ شود.
• ایجاد خلأ پایدار: پمپ تا زمانی کار می‌ کند که فشار داخل محفظه به حد دلخواه برسد. در این مرحله، بسته به کاربرد، از شیر یک‌ طرفه یا سیستم کنترلی برای حفظ خلأ استفاده می‌ شود.

جدول محدوده های فشار خلاء

انواع پمپ وکیوم صنعتی

پمپ های وکیوم در انواع مختلفی بر اساس کاربرد و ساختار تولید می شوند که در ادامه به معرفی رایج ترین مدل های آنها می پردازیم:

پمپ وکیوم آبی (Liquid ring vacuum pump)

پمپ وکیوم آبی پمپ ویکوم رینگ آبی یکی از انواع پمپ‌ های ایجاد خلأ در واحدهای صنعتی است که عملکرد آن بر پایه استفاده از آب به‌ عنوان مایع کاری شکل گرفته است. در این فناوری، مایع درون محفظه پمپ تحت چرخش پروانه به شکل یک حلقه منظم درمی‌ آید و این حلقه آبی فضای لازم برای مکش و فشرده‌ سازی گاز را ایجاد می‌ کند. به‌ دلیل ماهیت ساده، پایدار و مقاوم این سازوکار، این پمپ‌ ها در بسیاری از صنایع فرآیندی به کار می روند.

در ساختار این پمپ‌ ها، با شروع چرخش پروانه، لایه‌ای یکپارچه از آب اطراف آن تشکیل می‌ شود که نقش سیلینگ و ایجاد محفظه‌ های متغیر حجم را بر عهده دارد. با کاهش حجم این فضاها طی چرخش پروانه، فشار داخلی پایین آمده و خلأ تولید می‌ شود. این چرخه باعث مکش هوا و گازهای مزاحم از سیستم و خروج آنها به بیرون می‌ گردد.

پمپ‌ های وکیوم آبی معمولاً در دو نوع تک‌ پروانه و دوپروانه طراحی می‌ شوند. مدل دوپروانه در ایجاد خلأ عمیق‌ تر و عملکرد پایدارتر در فشارهای پایین‌ تر کارایی بهتری دارد. از نظر ساختاری نیز این پمپ‌ ها در دو نسخه تک‌ مرحله‌ای و دو‌مرحله‌ای تولید می‌ شوند که انتخاب بین آنها بسته به سطح خلأ موردنیاز در فرآیند صنعتی انجام می‌ شود.

 این پمپ‌ های وکیوم به دلیل توانایی تولید خلأ متوسط تا نسبتاً بالا، کاربرد گسترده‌ای در صنایع شیمیایی، نفت و گاز، واحدهای بسته‌ بندی، نیروگاه‌ ها، صنایع غذایی و سایر فرآیندهایی دارند که نیاز به مکش پایدار، حجم بالا و عملکرد قابل اعتماد دارند.

مزایای پمپ وکیوم آبی

• عدم نیاز به روغن‌ کاری و روان‌ کننده‌های داخلی
• مقاومت بالا در برابر بخارها و گازهای خورنده
• قابلیت استفاده در محیط‌های مرطوب و دارای رطوبت بالا
• عملکرد پایدار و بی‌ ارتعاش در فشارهای پایین
• صدای کاری کم نسبت به مدل‌ های مکانیکی
• نگهداری ساده و هزینه عملیاتی پایین
• امکان استفاده با سیالات مختلف (آب، گلیکول، روغن سبک) بسته به کاربرد
• مناسب برای ایجاد خلأ متوسط تا بالا (تقریباً تا 30 میلی‌بار)
• عدم آلوده‌ سازی گاز مکش‌ شده به واسطه آب‌ بندی طبیعی مایع حلقه‌ای
• طول عمر زیاد به دلیل سادگی ساختار و عدم تماس مستقیم قطعات متحرک

پمپ وکیوم  روغنی (Oil-Sealed Vacuum Pump)

پمپ خلأ روغنی یکی از پرکاربردترین انواع پمپ‌ های جابجایی مثبت در صنایع مختلف است که اساس عملکرد آن بر مبنای استفاده از روغن برای خنک‌ کاری، آب‌ بندی و روان‌ سازی اجزای داخلی بنا شده است. این نوع پمپ در محدوده فشارهای بالا تا خلأ متوسط عملکرد بسیار مطلوبی دارد و به دلیل توانایی ایجاد خلأ بیشتر نسبت به پمپ‌ های خشک، گزینه‌ ای ایده‌ آل برای فرآیندهایی به شمار می‌ رود که دقت و پایداری خلأ اهمیت بالایی دارد.

در ساختار این پمپ، از روتور دو‌تیغه‌ ای استفاده می‌ شود که تیغه‌ ها در جهت مخالف یکدیگر چرخش می‌ کنند. این چرخش باعث ایجاد مکش در یک سمت و تخلیه هوا از سمت دیگر شده و جریان هوای فشرده‌ شده را به بیرون هدایت می‌ کند. عملکرد کلی آن بر پایه حرکت دوار و پیوسته طراحی شده و وجود حجم مناسب روغن برای حفظ عملکرد مطلوب آن ضروری است. در تصویر زیر اجزای پمپ وکیوم روغنی مشاهده می شود.

علت استفاده از روغن در این سیستم به دلیل ایجاد آب‌ بندی کامل بین قطعات متحرک و دیواره داخلی محفظه، خنک کردن اجزای در حال حرکت جهت جلوگیری از افزایش دمای سیستم، روان‌ کاری قطعات مکانیکی به منظور کاهش اصطکاک و جلوگیری از استهلاک است.

در صورت افت سطح یا کاهش کیفیت روغن، هم راندمان پمپ و هم دوام قطعات داخلی به شدت افت می‌ کند و احتمال خرابی زودرس بالا می‌ رود. از این رو، کنترل منظم سطح و کیفیت روغن از مهم‌ ترین اقدامات نگهداری این نوع پمپ محسوب می‌ شود.

مزایای پمپ وکیوم روغنی

• توانایی ایجاد خلا بالا و پایدار نسبت به پمپ‌ های خشک
• عملکرد یکنواخت و بدون لرزش در فشارهای متوسط و بالا
• خنک‌ کاری، آب‌ بندی و روان‌ کاری مؤثر توسط روغن داخلی
• مقاومت بالا در برابر ساییدگی و استهلاک قطعات متحرک
• صدای کاری کمتر نسبت به مدل‌ های خشک یا پیستونی
• قابلیت استفاده به عنوان پمپ کمکی بوستر یا روتس بلوئر
• عمر کاری طولانی به‌دلیل کاهش اصطکاک بین قطعات
• راندمان بالا در خلأهای پیوسته و عملیات مداوم صنعتی
• نگهداری ساده و امکان بازسازی راحت قطعات
• مناسب برای فرآیندهای حساس که نیاز به خلأ یکنواخت دارند

پمپ وکیوم خشک (Dry Vacuum Pump)

پمپ وکیوم خشک یکی از انواع دیگر پمپ‌ های ایجاد خلأ است که بدون نیاز به هیچ‌ گونه ماده روانکار یا مایع کاری (مانند روغن و آب) عمل می‌ کند. این ویژگی باعث شده تا در محیط‌هایی با شرایط شیمیایی خورنده، حساس یا آلوده به بخارات واکنش‌ پذیر، عملکرد بسیار پایداری داشته باشد و جایگزین مطمئنی برای مدل‌ های روغنی و آبی محسوب شود.

در این نوع پمپ، تمام فرآیند مکش و تخلیه هوا توسط طراحی دقیق قطعات مکانیکی و بدون تماس مستقیم با سیالات انجام می‌ شود. به‌ دلیل حذف روغن، خطر آلودگی محیط فرآیند یا محصول به‌طور کامل از بین می‌ رود. همچنین خنک‌ کاری در این دستگاه‌ ها معمولاً با جریان هوا یا سیستم‌ های خنک‌ کننده خارجی انجام می‌ گیرد که باعث سادگی نگهداری و کاهش هزینه‌ های سرویس می‌ شود.

خلأ نهایی قابل دستیابی در پمپ‌ های وکیوم خشک معمولاً در محدوده‌ ای بین 10تا 700 میلی‌ بار قرار دارد که برای بسیاری از فرآیندهای صنعتی متوسط و سبک کاملاً مناسب است. همین ویژگی سبب شده این نوع پمپ در صنایعی مانند صنایع دارویی، غذایی، بسته‌ بندی، نیمه‌ هادی‌ ها، تصفیه گاز و فرایندهای شیمیایی حساس استفاده شود که نیاز به خلأ متوسط با تمیزی بالا دارند.

مزایای پمپ وکیوم خشک

• عدم نیاز به روغن یا آب در فرآیند مکش
• هزینه نگهداری و تعمیر ناچیز
• سازگاری کامل با محیط‌های خورنده و آلوده
• عملکرد تمیز و بدون ایجاد بخارات آلاینده
• عمر طولانی قطعات داخلی و استهلاک بسیار کم
• مناسب برای سیستم‌ های خلأ تمیز و بدون آلودگی
• قابلیت نصب در خطوط تولید حساس بدون خطر نشت یا آلودگی
• راه‌ اندازی سریع و عملیات پیوسته بدون توقف

کاربرد پمپ وکیوم

انواع پمپ های خلاء با توجه به مزایای متعددی که ارائه می دهند در طیف گسترده ای از کاربردها مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از کاربردهای رایج پمپ وکیوم به شرح زیر است:

• نفت و گاز: تخلیه بخارات و گازهای فرآیندی و کاربرد در واحدهای تقطیر خلأ پالایشگاه‌ ها
• شیمیایی و پتروشیمی: جابجایی بخارات خورنده و افزایش خلوص مواد در فرآیندهای تقطیر و خشک‌ سازی
• غذایی: بسته‌بندی خلأ، حفظ تازگی محصولات و شکل‌ دهی وکیومی
• دارویی و تحقیقاتی: تولید داروهای استریل، خشک‌ سازی ترکیبات حساس و کاربرد در آزمایشگاه‌ها
• فلزکاری: ذوب و ریخته‌گری در خلأ، جوشکاری خلأیی و کنترل اتمسفر کوره‌ها
• الکترونیک: تولید تراشه، لنز و قطعات اپتیکی در هوای کنترل‌شده
• پزشکی: ساکشن، انتقال خون و تجهیزات استریل بیمارستانی
• چوب و مبلمان: پرس وکیوم و چسباندن روکش‌های PVC و MDF بدون حباب
• پلاستیک و چاپ: حذف هوای اضافی در قالب‌گیری و تثبیت ورق‌ ها در فرآیند چاپ
• محیط‌زیست: خشک‌سازی لجن و جداسازی گازها از پساب‌ ها
• خودروسازی: تست نشت، کنترل سیستم ترمز خلأ و خنک‌کاری قطعات

عوامل مؤثر بر قیمت پمپ وکیوم صنعتی

پمپ‌ های خلاء صنعتی در مدل‌ ها و ظرفیت‌ های گوناگون تولید می‌ شوند و به همین دلیل، قیمت آنها بسته به نوع کاربرد و میزان خلاء مورد نیاز متفاوت است. انتخاب پمپ مناسب برای هر فرآیند به فاکتورهایی فنی و اقتصادی بستگی دارد که مستقیماً بر قیمت نهایی آن تاثیر می گذارد. مهمترین عوامل تعیین کننده قیمت پمپ وکیوم در ادامه بیان می شوند:

برند تولیدکننده

یکی از مؤثرترین پارامترها در قیمت پمپ وکیوم، برند و کشور سازنده آن است. برندهای خارجی مانند VALUE، HAMER، EIPAK، WESSONG و JOYSUN به دلیل فناوری پیشرفته‌ تر و مواد اولیه باکیفیت، قیمت بالاتری دارند.

در مقابل، برندهای ایرانی از جمله کیان پارس، متحد، مریک و دزپارت گزینه‌ای مقرون‌ به‌ صرفه‌ تر به شمار می‌ روند و برای کاربردهای عمومی صنعت انتخاب مناسبی هستند. هر برند با توجه به سطح کیفیت، دوام، خدمات پس از فروش و دسترسی به قطعات یدکی، قیمت مخصوص به خود را دارد.

نوع پمپ

پمپ‌ های وکیوم به‌ طور عمده در سه نوع روغنی، خشک و رینگ آبی عرضه می‌ شوند. دقت و توان خلاسازی در مدل روغنی بیشترین مقدار را دارد، پس از آن مدل‌ های رینگ آبی و در نهایت خشک قرار می‌ گیرند. از نظر قیمت نیز، در شرایط توان مشابه معمولاً پمپ‌ های خشک ارزان‌ تر هستند، پمپ‌ های رینگ آبی در سطح متوسط قرار دارند و پمپ‌ های روغنی گران‌ ترین نوع محسوب می‌ شوند.

جدول مقایسه انواع پمپ وکیوم

دبی یا ظرفیت خلاسازی

ظرفیت خلاسازی (دبی) میزان حجمی از گاز یا هوایی است که پمپ می‌ تواند در واحد زمان تخلیه کند و با واحد لیتر بر دقیقه (L/min) یا مترمکعب بر ساعت (m³/h) اندازه‌گیری می‌ شود. افزایش دبی به معنای قدرت بیشتر در تخلیه سریع‌تر محفظه‌ هاست و در نتیجه، موجب افزایش قیمت پمپ وکیوم می‌ شود. دستگاه‌ هایی با ظرفیت بالا معمولاً برای خطوط تولید بزرگ یا فرآیندهای صنعتی سنگین به کار می روند.

فشار مکش (قدرت خلاسازی)

توان مکش یا فشار خلاء‌ای که پمپ ایجاد می‌ کند، عامل مهمی در تعیین قیمت آن است. در یک مدل مشخص از یک برند، هرچه فشار مکش بالاتر و قابلیت رسیدن به خلاء عمیق‌ تر باشد، قیمت دستگاه بیشتر خواهد بود؛ زیرا برای دستیابی به این توان، طراحی دقیق‌ تر و قطعات مقاوم‌ تری به کار گرفته می‌ شود.

خرید پمپ وکیوم ار فروشگاه اینترنتی پیکاتک

فروشگاه اینترنتی پیکاتک به‌ عنوان یکی از معتبرترین و تخصصی‌ ترین مراکز عرضه تجهیزات ابزار دقیق و صنعتی، مجموعه‌ای گسترده از پمپ‌ های وکیوم را با تنوع مدل، کیفیت بالا و قیمت رقابتی ارائه می‌ دهد. این فروشگاه با رویکردی تخصصی در زمینه تجهیزات صنعتی، تأمین‌ کننده انواع پمپ‌ های مورد استفاده در صنایع گوناگون از جمله نفت و گاز، شیمیایی، غذایی و تولیدی است.

در سبد محصولات پیکاتک، طیف کاملی از پمپ‌ های جابجایی مثبت شامل پمپ وکیوم، پریستالتیک و دیافراگمی، و نیز پمپ‌های دینامیکی مانند پمپ سانتریفیوژ (گریز از مرکز)، بشقابی، شناور، کف‌ کش، بشکه‌ کش و پمپ باد (کمپرسور) عرضه می‌ شود. تنوع موجود این فرصت را فراهم می‌ کند تا کاربران بسته به نوع سیال، فشار کاری، محیط نصب و شرایط عملکرد، مدل مناسب را با اطمینان انتخاب کنند.

برای خرید انواع پمپ وکیوم (آبی، روغنی و خشک) از پیکاتک کافی است مشخصات فنی و رده قیمتی مدل‌ ها را در بالای این مقاله بررسی کرده و بر اساس نیاز و کاربرد خود، گزینه بهینه را انتخاب کنید. در صورتی که به مشاوره تخصصی‌ تر نیاز داشته باشید، تیم کارشناسان فروش پیکاتک آماده ارائه راهنمایی جهت انتخاب، استعلام قیمت روز و خرید مطمئن پمپ وکیوم صنعتی هستند.