فلنج چیست؟

فلنج یک قطعه دیسکی شکل می باشد که جهت اتصال لوله ها و شیرآلات به یکدیگر از آن استفاده می شود. یکی از پرکاربرد ترین تجهیزات اتصال ‌دهنده ‌های خطوط لوله ‌کشی انواع فلنج ها محسوب می شود که با توجه به نوع سیال و کارکرد هر یک از انواع مختلفی برخوردار می باشند.

فلنج ها دارای انواع مختلفی می باشد، همچنین این فلنج ها دارای جنس های مختلفی مانند کربن استیل، فلنج گالوانیزه، انواع آلیاژهای فولادی وانواع استنلس استیل هستند که با توجه به نیاز هر کاربر مورد استفاده قرار می گیرد.

یکی از روش های متصل کردن دریچه ها، پمپ ها،  لوله ها و سایر تجهیزات به یکدیگر توسط فلنج ها صورت می پذیرد. یکی از تفاوت های عمده در اتصالات به وسیله فلنج با دیگر انواع اتصالات دسترسی آسان به تمیز کردن، بازرسی یا تعمیرات اتصالات می باشد. فلنج ها توسط پیچ و مهره به یکدیگر متصل می شوند، همین امر سبب می شود تا باز و بسته شدن فلنج ها آسان و سریع تر نسبت به دیگر روش های اتصال لوله ها و شیرآلات فولادی و صنعتی باشند.

انواع فلنج از نظر نحوه اتصال

•    فلنج رزوه ای  (THREADED FLANGE)
•    کور کننده فلنج راکتی و یا عینکی  (SPECTACLE BLINDE / SPADE AND SPACER)
•    فلنج گلودار جوشی  (WELD NECK FLANGE)
•    فلنج اسلیپون  (SLIP ON FLANGE)
•    فلنج گلو بلند جوشی  (LONG WELD NECK FLANGE)
•    فلنج لپ جوینت  (LAP JOINT FLANGE)
•    فلنج اوریفیس  (ORIFICE FLANGE)
•    فلنج کور  (BLIND FLANGE)
•    فلنج ساکت ولد  (SOCKET WELD FLANGE)

مشخصات فنی فلنج ها

به طور کلی بایستی یک سری اطلاعات و مشخصات مهمی بر روی پلاک فلنج ها حک گردد که عبارتند از:
•    متریال ساخت و تولید فلنج
•    برند تولید کننده
•    تعداد سوراخ‌ها موجود بر روی فلنج
•    سایز اسمی لوله 
•    شماره یا کد مربوط به عملیات حرارتی انجام شده بر روی اتصال فلنجی
•    شکل سطح
•    مقدار فشار قابل تحمل یا به اصلاح کلاس فلنج

ویژگی‌های فلنج

•    ضخامت فلنج
•    اندازه فلنج
•    کلاس فلنج
•    استاندارد فلنج‌
•    متریال فلنج

انواع فلنج از نظر اتصال پیکر بندی

•    فلنج با سطح برآمده (RAISED FACE FLANGES)
•    فلنج رینگی RTJ (RING TYPE JOINT)
•    فلنج با سطح صاف (FLAT FACE FLANGES)

فلنج با سطح برآمدهRF

این نوع فلنج ها که معمولا با حروف  RF نشان داده می شوند  که با یک واشر از جنس آزبست می باشد ساخته شده است  اما در حال حاضر با مواد سازگار با محیط زیست ساخته می شود.
سطح فلنج در این نوع فلنج در برابر فلنج دیگر قرارگرفته است و روی آن لایی قرار گرفته می شود نسبت به سطح کلی فلنج برجسته تر ساخته می شود.

فلنج رینگی RTJ

این نوع فلنج ها دارای برامدگی در سطح برامده خود می باشند.
عمل اب بندی در این نوع فلنج توسط واشر رینگی فلزی مخصوصی که بین دو فلنج رینگی قرار می گیرد پر می شود.
جنس رینگ این نوع فلنج ها نسبت به سایر مدل های اب بندی شده نرم تر و انعطاف پذیر تر می باشد.
همچنین در داخل شیار دفرمه شده و شکل شیار را به خود می گیرد و بدین ترتیب آب بندی فلز به فلز صورت می گیرد.
از این فلنج ها می توان در دما های بسیار بالا و فشار بالا یعنی کلاس 600 و بالاتر از آن و دماهای بالاتر از 400 درجه سانتی گراد استفاده نمود.
لازم به ذکر است که گسکت های پلاستیکی امکان استفاده در این شرایط را ندارند.

فلنج با سطح صافFF

زمانی اتصال بر روی این فلنج ها انجام می گیرد که روی دو فلنجی که از آنها استفاده می شود باید صیقلی باشد.
از این نوع فلنج ها زمانی استفاده می شود که برای یک سیستم از دو فلنج استفاده می کنیم و یا اتصالات آبی که به وسیله ریخته گری ساخته شده، است.
فلنج های چدنی و یا فولادی که در فشارهای کم کاربرد دارند از این نوع ساخته می شوند.

گسکت فلنج

قطعه اصلی ای که برای  آب بندی فلنج های رزوه ای مورد استفاده قرار می گیرد  گسکت ها می باشند. گسکت که در لغت به معنی نوار آب بند یا واشر می باشد، قطعه ای است که مابین دو فلنج جهت جلوگیری از نشت سیالات، کاربرد دارد.

گسکت ها به سه دسته ی کلی تقسیم می شوند که عبارتند از :  گسکت فلزی، گسکت نیمه فلزی و گسکت غیر فلزی همچنین این گسکت ها دارای جنس های مختلف و متنوعی نظیر لاستیک، سیلیکون، فایبرگلاس، نمد و… هستند. این نوع فلنج بیشتر در صنایع  پترو و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. 

از جمله پر کاربرد ترین نوع این فلنج ها عبارتند از :

•    فلنج کور
•    فلنج اسلیپون
•    فلنج گلودار
•    فلنج دنده ای

علاوه براین  فلنج های دنده ای در کلاس های فشاری مختلف و سایزهای مختلف موجود هستند و تولید می شوند .اما معمولا از سایزهای کوچک این فلنج ها  استفاده می شود. 

ویژگی های فلنج دنده ای

یکی از اصلی ترین مزیت های فلنج دنده ای نسبت به دیگر مدل فلنج ها امکان باز و بسته شدن آسان و راحت آن می باشد دلیل آن هم این است که فلنج دنده  ای بدون نیاز به جوشکاری نصب می شود. اما از جهت دیگر نبود جوشکاری سبب می شود تا از آب بندی کامل فلنج دنده ای اطمینان کامل نداشته باشیم.

•    زمانی که سیال سمی و حساس است، نمی توان از فلنج دنده ای استفاده نمود.
•    از فلنج دنده ای برای اتصال به لوله با ضخامت کم بهتر است استفاده نکنیم.
•    در فلنج های دنده ای دسترسی آسان به تمیزکاری، بازرسی و تعمیرات را فراهم می کنند.
•    مزیت اصلی فلنج های دنده ای نسبت به فلنج های جوشی اتصال آن ها به لوله بدون استفاده از جوشکاری است.

کاربرد های فلنج دنده ای

•    از این نوع فلنج دنده ای بیشتر در صنایعی که با سیالات در دما ها و فشار های بالا سر و کار دارند، مورد استفاده قرار می گیرد.
•    در نتیجه از فلنج دنده ای و جنس فولادی را می توان در فشار و دمای بالا مورد استفاده قرار داد ، زیرا استانداردی برای اندازه ی قطر داخل این فلنج ها وجود ندارد و همچنین می توان آن ها را بدون جوش دادن به یکدیگر وصل نمود.
•    در نتیجه کاربرد اصلی فلنج دنده ای در مکان هایی که دما و فشار بالا است، می باشد.