پمپ

پمپ چیست؟

پمپ (Pump) یکی از پرکاربردترین تجهیزات مکانیکی در سیستم‌ های انتقال سیال است که برای جابه‌ جایی، انتقال و افزایش فشار مایعاتی مانند آب، روغن و سیالات صنعتی به کار می‌ رود. این تجهیز با امکان انتقال سیال به ارتفاع بالاتر یا فواصل طولانی‌ تر، نقش حیاتی در سیستم‌ های خانگی، صنعتی و کشاورزی ایفا می‌ کند.

در واقع بدون استفاده از پمپ‌ ها، تأمین آب، آبیاری، گردش سیال و اجرای بسیاری از فرآیندهای صنعتی عملاً امکان‌ پذیر نخواهد بود. عملکرد پمپ‌ ها به این صورت است که با دریافت انرژی مکانیکی تولیدشده توسط الکتروموتور، انرژی سیال عبوری را افزایش داده و آن را با فشار و دبی مشخص به جریان درمی‌ آورند.

پمپ‌ ها از نظر ساختار، توان، دبی و هد در انواع و سایزهای مختلفی طراحی و تولید می شوند و توسط برندهای معتبر ایرانی و خارجی به بازار عرضه می‌ گردند. تنوع بالای این تجهیزات باعث شده از آنها در کاربردهای متنوعی مانند مصارف خانگی، تأسیسات ساختمانی، صنایع نفت و گاز، آب و فاضلاب و کشاورزی استفاده شود.

در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع پمپ‌ ها، کاربردها، مزایا، برندهای مطرح، عوامل مؤثر بر قیمت و راهنمای خرید پمپ بپردازیم تا بتوانید با آگاهی کامل، بهترین پمپ متناسب با نیاز خود را از سبد محصولات پیکاتک انتخاب و تهیه نمایید.

انواع پمپ

پمپ‌ ها در مدل‌ ها و انواع مختلفی تولید می‌ شوند که این تنوع بر اساس نحوه عملکرد، ساختار فیزیکی، نوع سیال و شرایط کاری شکل گرفته است. آشنایی با انواع پمپ‌ ها به انتخاب صحیح و افزایش راندمان سیستم کمک می‌ کند. در ادامه به معرفی مهم‌ ترین انواع پمپ‌ ها می‌ پردازیم:

پمپ جابجایی مثبت (Positive Displacement Pump)

پمپ جابه‌ جایی مثبت نوعی پمپ است که در آن، سیال در هر سیکل کاری با حجم مشخص و ثابتی از ورودی دریافت شده و به سمت خروجی منتقل می‌ شود. برخلاف پمپ‌ های دینامیکی که افزایش فشار از طریق بالا بردن سرعت سیال انجام می‌ شود، در پمپ‌ های جابه‌ جایی مثبت انتقال سیال به‌ صورت مکانیکی و حجمی صورت می‌ گیرد.

عملکرد این پمپ‌ ها بر اساس به دام انداختن سیال در یک محفظه بسته و جابه‌ جایی آن به سمت خروجی است. این فرآیند می‌ تواند با حرکت رفت‌ و برگشتی اجزا (مانند پمپ‌ های پیستونی و دیافراگمی) یا با حرکت چرخشی قطعات داخلی (مانند پمپ‌ های دنده‌ای، اسکرو و لوب) انجام شود. به همین دلیل، دبی خروجی در این پمپ‌ ها تقریباً مستقل از تغییرات فشار بوده و جریان یکنواخت‌ تری ایجاد می‌ شود.

از جمله مزایای مهم پمپ‌ های جابه‌ جایی مثبت میتوان به قابلیت ایجاد فشار بالا، دبی ثابت و قابل کنترل، و توانایی پمپاژ سیالات غلیظ و ویسکوز اشاره کرد. این ویژگی‌ ها باعث شده است که این پمپ‌ ها در کاربردهایی که دقت در انتقال سیال اهمیت دارد، عملکردی پایدارتر نسبت به پمپ‌ های سانتریفیوژ داشته باشند.

پمپ رفت و برگشتی (Reciprocating Pump)

در پمپ‌ های رفت‌ و برگشتی، نیروی محرکه معمولاً توسط الکتروموتور تأمین می‌ شود و انتقال سیال از طریق حرکت رفت و برگشتی پیستون یا دیافراگم انجام می‌ گیرد. در این پمپ‌ ها، با حرکت پیستون به سمت عقب، درون سیلندر حالت مکش ایجاد شده و سیال از طریق دریچه ورودی وارد محفظه می‌ شود.

با حرکت برگشتی پیستون، سیال مکش‌شده از طریق دریچه خروجی به بیرون رانده می‌ شود. پمپ‌های رفت‌وبرگشتی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌ های پمپ‌ های جابه‌ جایی مثبت، برای کاربردهایی که نیاز به فشار بالا و کنترل دقیق دبی وجود دارد، بسیار مناسب هستند. انواع پمپ‌ جابه جایی مثبت با عملکرد رفت‌ و برگشتی عبارتنداز:

• پمپ دیافراگمی (Diaphragm Pump): پمپ دیافراگمی یکی از پرکاربردترین انواع پمپ‌ های جابه‌ جایی مثبت است که عملکرد آن بر پایه حرکت رفت‌وبرگشتی دیافراگم‌ های انعطاف‌پذیر استوار است. تغییر موقعیت دیافراگم موجب تغییر حجم محفظه شده و فرآیند مکش و تخلیه سیال را انجام می‌دهد. این نوع پمپ برای انتقال سیالات حساس، خورنده و آلوده گزینه‌ای مناسب به شمار می‌ رود.

• پمپ پیستونی (Piston Pump): در پمپ‌ های پیستونی، ساختار انتقال نیرو شباهت زیادی به پمپ‌ های پلانجری دارد، با این تفاوت که این پمپ‌ ها معمولاً در فشارهای پایین‌ تر قادر به جابه‌ جایی حجم مشخصی از سیال هستند. پمپ‌ های پیستونی بیشتر در کاربردهایی با نیاز به دبی مشخص و فشار متوسط مورد استفاده قرار می گیرند.

• پمپ پلانجری (Plunger Pump): در پمپ‌ های پلانجری، نیروی دورانی موتور به‌ وسیله میل‌ لنگ به حرکت رفت‌ و برگشتی پلانجر تبدیل می‌ شود. این نوع پمپ‌ ها به دلیل طراحی مستحکم، گزینه‌ای ایده‌ آل برای پمپاژ سیالات با فشار بالا و ویسکوزیته زیاد هستند و در صنایع سنگین و کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

پمپ چرخشی یا روتاری (Rotary pump)

پمپ‌ های چرخشی یا روتاری نوعی دیگر از پمپ‌ های جابه‌جایی مثبت به شمار می روند که در آنها انتقال سیال به‌ وسیله حرکت مداوم و چرخشی اجزای داخلی انجام می‌ شود. این چرخش یکنواخت باعث می‌ شود سیال به‌ صورت پیوسته و بدون وقفه از ورودی به سمت خروجی هدایت شود.

در این پمپ‌ ها از مکانیزم‌ هایی مانند چرخ‌ دنده، لوب، پره یا روتورهای خاص استفاده می‌ شود و به همین دلیل، جریان خروجی یکنواخت و بدون ضربان از ویژگی‌ های مهم آنها به شمار می‌ رود. به دلیل عملکرد پایدار، صدای کمتر و قابلیت پمپاژ سیالات ویسکوز، پمپ‌ های روتاری در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارند. از مهم‌ ترین انواع پمپ‌ های جابه‌ جایی مثبت روتاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

پمپ پریستالتیک یا شلنگی (Peristaltic Pump)

در پمپ پریستالتیک، سیال از داخل یک شلنگ یا تیوب انعطاف‌ پذیر عبور می‌ کند که در یک مسیر دایره‌ ای قرار دارد. روتور پمپ دارای چند غلتک است که با چرخش خود، شلنگ را به‌ صورت موضعی فشرده کرده و سیال را به سمت جلو هدایت می‌ کنند. با بازگشت شلنگ به حالت اولیه، خلأ نسبی ایجاد شده و سیال جدید به داخل مسیر مکش می‌ شود. این فرآیند پیوسته که «پریستالسیس» نام دارد، امکان انتقال سیالات حساس، خورنده یا آلوده را بدون تماس مستقیم با قطعات مکانیکی فراهم می‌ کند.

پمپ وکیوم یا خلأ (Vacuum Pump)

پمپ وکیوم وظیفه ایجاد فشار منفی یا خلأ در یک محفظه را بر عهده دارد و با خارج کردن هوا یا گاز از فضای داخلی، شرایطی با فشاری کمتر از فشار اتمسفر ایجاد می‌ کند. عملکرد این پمپ‌ ها بر پایه جابجایی مولکول‌ های هوا یا گاز است و بسته به نوع طراحی، از مکانیزم‌ هایی مانند پره‌ های دوار، پیستون، رینگ مایع یا بخار روغن استفاده می کنند. پمپ‌ های وکیوم در صنایع بسته‌ بندی، پزشکی، آزمایشگاهی و خطوط تولید صنعتی کاربرد فراوانی دارند.

پمپ لوب (Lobe Pump)

پمپ لوب که با نام پمپ گوشواره‌ای نیز شناخته می‌ شود، از دو یا چند لوب دوار برای انتقال سیال استفاده می‌ کند. این پمپ‌ ها به دلیل طراحی بهداشتی، قابلیت اطمینان بالا و مقاومت مناسب در برابر خوردگی، در صنایعی مانند غذایی، دارویی، بیوتکنولوژی، شیمیایی و کاغذسازی کاربرد گسترده‌ای دارند. حفظ کیفیت سیال و قابلیت شست‌ و شوی آسان از مزایای مهم پمپ‌ های لوب به شمار می‌ رود.

پمپ اسکرو (Screw Pump)

پمپ اسکرو با استفاده از یک یا چند مارپیچ، سیال را به‌ صورت یکنواخت و پیوسته از ورودی به خروجی منتقل می‌ کند. این نوع پمپ برای سیالات با ویسکوزیته بالا بسیار مناسب بوده و به دلیل لرزش کم و راندمان بالا، در صنایع نفت، پتروشیمی، انتقال سوخت و سیالات سنگین مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

پمپ پره‌ای (Vane Pump)

در پمپ پره‌ای، روتوری مجهز به پره‌ های متحرک درون یک محفظه استوانه‌ای می‌ چرخد. با چرخش روتور، پره‌ ها تحت نیروی گریز از مرکز به دیواره‌ ها فشرده شده و سیال را به داخل محفظه مکش کرده و به سمت خروجی هدایت می‌ کنند. این پمپ‌ ها به دلیل ساختار ساده، عملکرد یکنواخت و ایجاد فشار مناسب در سیستم‌ های هیدرولیک و پمپ‌ های وکیوم کاربرد دارند.

پمپ دینامیکی (Dynamic Pump)

پمپ دینامیکی که با عنوان پمپ سرعتی (Velocity Pump) نیز شناخته می‌ شود، نوعی پمپ است که در آن افزایش فشار سیال از طریق افزایش سرعت جریان انجام می‌ گیرد. در این پمپ‌ ها، سیال هنگام عبور از پروانه یا ایمپلر در حال چرخش شتاب می‌ گیرد و انرژی جنبشی آن افزایش می‌ یابد. سپس این انرژی در بخش‌ هایی مانند حلزونی پمپ (Volute) یا دیفیوزر به انرژی فشاری تبدیل می‌ شود.

پمپ‌ های دینامیکی برای انتقال سیالات رقیق و کاربردهای با دبی بالا عملکرد بسیار مناسبی دارند. مبنای عملکرد این پمپ‌ ها بر اصول دینامیک سیالات و قوانین ترمودینامیک، به‌ ویژه اصل برنولی است؛ به‌ گونه‌ای که افزایش سرعت سیال منجر به افزایش فشار در خروجی پمپ می‌ شود. انواع پمپ دینامیکی در ادامه معرفی می شوند:

پمپ سانتریفیوژ (Centrifugal Pump)

پمپ سانتریفیوژ یا پمپ گریز از مرکز، رایج‌ ترین نوع پمپ دینامیکی است که برای انتقال سیالات با ویسکوزیته پایین مانند آب در مصارف خانگی، صنعتی و کشاورزی استفاده می‌ شود. این پمپ با ایجاد نیروی گریز از مرکز، سیال را از مرکز پروانه دریافت کرده و با افزایش انرژی جنبشی، آن را با فشار بیشتر به سمت خروجی هدایت می‌ کند. ساختار ساده، طول عمر بالا، هزینه نگهداری کم و توانایی ایجاد دبی بالا، پمپ سانتریفیوژ را به پرکاربردترین پمپ صنعتی در جهان تبدیل کرده است.

پمپ جتی (Jet Pump)

پمپ جتی یکی از انواع پمپ‌ های سانتریفیوژ است که با استفاده از سیستم ونتوری (Jet)، قدرت مکش بیشتری ایجاد می‌ کند. این پمپ‌ ها برای انتقال آب از چاه‌ های کم‌ عمق و مسیرهایی با افت فشار بالا مناسب بوده و در مصارف خانگی و نیمه‌ صنعتی کاربرد گسترده‌ای دارند.

پمپ بشقابی (Disc Pump)

پمپ بشقابی یکی از متداول‌ ترین پمپ‌های آب خانگی است که برای انتقال سیالات با ویسکوزیته پایین مورد استفاده قرار می‌ گیرد. در این پمپ، انرژی مکانیکی تولیدشده توسط الکتروموتور از طریق شفت به پروانه منتقل شده و چرخش پروانه باعث افزایش انرژی جنبشی سیال و خروج آن با فشار مناسب می‌ شود. این نوع پمپ گزینه‌ای مناسب برای تأمین فشار آب در ساختمان‌ ها است.

پمپ شناور (Submersible Pump)

پمپ شناور یکی از انواع پمپ‌ های سانتریفیوژ چندطبقه است که برای پمپاژ آب از چاه‌ های عمیق و نیمه‌ عمیق طراحی شده است. این پمپ‌ ها به‌ صورت مستغرق کار می‌ کنند و تقریباً تمامی اجزای آنها به‌جز کابل برق و تابلو کنترل در تماس مستقیم با سیال قرار دارند. استفاده از پمپ شناور موجب افزایش راندمان و کاهش اتلاف انرژی می‌ شود.

پمپ کف‌ کش (Submersible Dewatering Pump)

پمپ کف‌ کش نوعی پمپ سانتریفیوژ مستغرق است که برای انتقال آب تمیز از مخازن، چاه‌ ها، استخرها و منابع آب زیرزمینی استفاده می‌ شود. این پمپ‌ ها در مدل‌ های تک‌ فاز و سه‌ فاز و با متریال مختلفی مانند آلومینیوم، چدن و استنلس استیل تولید می‌ شوند. طراحی آن‌ ها به‌ گونه‌ای است که امکان نصب داخل یا خارج از سیال را فراهم می‌ کند.

پمپ بشکه‌ کش (Drum Pump)

پمپ بشکه‌کش یا پمپ تخلیه بشکه، نوعی پمپ سانتریفیوژ است که برای انتقال سریع و ایمن مایعات از بشکه‌ ها و مخازن بسته به کار می‌ رود. این پمپ‌ ها در صنایع شیمیایی، پتروشیمی، غذایی و دارویی کاربرد گسترده‌ای دارند و با کاهش تماس مستقیم اپراتور با مواد خطرناک، نقش مهمی در افزایش ایمنی ایفا می‌ کنند. طراحی باریک و قابل‌حمل این پمپ، فرآیند تخلیه و پر کردن مخازن را ساده و بهینه می‌ سازد.

پمپ سیرکولاتور (Circulator Pump)

پمپ سیرکولاتور نوعی پمپ سانتریفیوژ است که برای گردش مداوم سیال در مدارهای بسته مانند سیستم‌های گرمایشی، سرمایشی و موتورخانه‌ ها استفاده می‌ شود. این پمپ‌ ها معمولاً با هد پایین و دبی یکنواخت کار می‌ کنند و نقش مؤثری در افزایش راندمان سیستم دارند.

پمپ محیطی (Peripheral Pump)

پمپ محیطی یکی از انواع پمپ‌ های آب خانگی است که عملکرد آن بر پایه نیروی گریز از مرکز انجام می‌ شود. وجود پروانه توربینی‌ شکل در این پمپ‌ ها، امکان ایجاد هد بالا در دبی کم را فراهم کرده است. به همین دلیل، پمپ محیطی گزینه‌ ای مناسب برای ساختمان‌ هایی با فشار مورد نیاز زیاد و مصرف آب محدود محسوب می‌ شود.

مزایای استفاده از پمپ ها

• افزایش فشار سیال در سیستم‌ های آبرسانی و صنعتی
• انتقال سیال به ارتفاع بالاتر یا فواصل طولانی
• تأمین دبی یکنواخت و پایدار برای مصرف‌ کننده‌ ها
• بهبود عملکرد تجهیزات وابسته به فشار و جریان مناسب
• صرفه‌ جویی در زمان و کاهش دخالت نیروی انسانی
• افزایش بازده سیستم‌های گرمایشی، سرمایشی و تأسیساتی
• امکان کنترل و تنظیم دقیق فشار و دبی
• کاربرد گسترده در مصارف خانگی، کشاورزی، صنعتی و تأسیساتی
• کاهش استهلاک تجهیزات با جلوگیری از افت فشار ناگهانی
• قابلیت اتوماتیک شدن و کارکرد هوشمند با کلید فشار یا اینورتر
• افزایش ایمنی سیستم با گردش صحیح سیال
• تنوع بالا در مدل‌ ها برای شرایط کاری مختلف
• امکان استفاده در سیالات مختلف (آب، مواد شیمیایی، روغن و …)

عوامل موثر بر قیمت پمپ

قیمت پمپ‌ ها بسته به برند سازنده و مشخصات فنی آنها متغیر است و نمیتوان برای همه مدل‌ ها بازه قیمتی ثابتی در نظر گرفت. هرچه کیفیت ساخت، توان عملکردی و سطح کاربرد پمپ بالاتر باشد، قیمت آن نیز افزایش پیدا می‌ کند. به‌ طور کلی، مهم‌ ترین عوامل مؤثر بر قیمت پمپ به شرح زیر است:

• برند تولیدکننده: کیفیت ساخت، فناوری به‌ کاررفته، خدمات پس از فروش و میزان اعتبار برند، تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی پمپ دارند.
• نوع پمپ: قیمت پمپ‌ ها بر اساس نوع عملکرد و ساختار آنها مانند سانتریفیوژ، جتی، بشقابی، شناور، کف‌کش، لجن‌کش و گل‌کش متفاوت است.
• متریال: استفاده از موادی مانند چدن، استنلس استیل، برنز یا آلومینیوم در بدنه و اجزای داخلی، نقش مهمی در تعیین قیمت پمپ دارد.
• سایز پمپ: هرچه اندازه پمپ بزرگ‌ تر باشد، معمولاً ظرفیت بالاتر و قیمت بیشتری خواهد داشت.
• توان موتور (قدرت پمپ): قدرت موتور که معمولاً بر حسب اسب بخار یا کیلووات بیان می‌شود، از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر قیمت است.
• نوع برق مصرفی (تک‌فاز یا سه‌فاز): پمپ‌ های سه‌ فاز به دلیل توان بالاتر و کاربردهای صنعتی، معمولاً قیمت بیشتری نسبت به مدل‌ های تک‌فاز دارند.
• ظرفیت آبدهی (دبی): میزان حجم سیالی که پمپ در واحد زمان انتقال می‌ دهد، یکی از شاخص‌ های مهم عملکردی و قیمتی محسوب می‌ شود.
• هد پمپ (ارتفاع پمپاژ): توانایی پمپ در انتقال سیال به ارتفاع بالاتر یا غلبه بر افت فشار مسیر، مستقیماً روی قیمت تأثیر می‌ گذارد.
• کاربری پمپ: نوع کاربرد نیز نقش تعیین‌ کننده‌ای در قیمت دارد؛ به‌ عنوان مثال پمپ‌ های شناور چاهی، کف‌ کش، لجن‌ کش، گل‌ کش، سانتریفیوژ و اتابلوک از پرکاربردترین پمپ‌ ها در حوزه کشاورزی هستند، در حالی‌ که پمپ‌ های بشقابی، محیطی و جتی بیشترین کاربرد را در مصارف خانگی دارند و پمپ‌ های صنعتی برای شرایط کاری سنگین‌ تری طراحی می‌ شوند.

برندهای مطرح پمپ در بازار ایران

پمپ‌ ها توسط برندهای متنوع ایرانی و خارجی تولید می‌ شوند که هر یک از نظر کیفیت ساخت، تکنولوژی تولید و میزان اعتبار برند در سطح متفاوتی قرار دارند. به همین دلیل، قیمت پمپ‌ ها بسته به برند سازنده می‌ تواند متغیر باشد. در ادامه، با رایج‌ترین و معتبرترین برندهای پمپ موجود در بازار آشنا می‌ شویم تا انتخابی آگاهانه و متناسب با نیاز خود داشته باشید:

برندهای ایرانی:

پمپیران، توان تک، نوید موتور، راد پمپ،  آبروان، متحد، کیان پارس، سهند پمپ،  اسرار، اسپیکو، الکتروژن، فدک، ایران تولید، موتوژن، رایان، دیزل‌ ساز، ارس، بهار پمپ

برندهای خارجی:

گراندفوس (Grundfos)، پنتاکس (Pentax)، پاورفلو (POWERFLOW)، لئو (LEO)، دیا پمپ (Dia pump)، استریم (STREAM)، دبم (DEBEM)، ویلو (Wilo)، شیمجه (Shimge)، گرین (Green)، اپیک (EPIC)، سیلند (Sealand)، جسبرگر (JESSBERGER)، پدرولو (Pedrollo)، KSB، گراکو (Graco)، لوارا (Lowara)، سیستما (Sistema) و ...

خرید انواع پمپ از فروشگاه اینترنتی پیکاتک

فروشگاه اینترنتی پیکاتک به‌ عنوان یکی از معتبرترین مراجع تأمین تجهیزات ابزار دقیق و شیرآلات صنعتی، مجموعه‌ای کامل از انواع پمپ‌ های صنعتی، کشاورزی و خانگی را از برندهای معتبر ایرانی و خارجی در اختیار مشتریان قرار می‌ دهد. در سبد محصولات پیکاتک، انواع پمپ‌ های جابه‌جایی مثبت و پمپ‌ های دینامیکی با کیفیت بالا و قیمت رقابتی عرضه شده و امکان ارسال سریع آنها به سراسر کشور فراهم است.

تنوع گسترده محصولات به کاربران این امکان را می‌ دهد تا با در نظر گرفتن نوع سیال، شرایط کاری، میزان دبی و هد مورد نیاز سیستم، مناسب‌ ترین پمپ را با اطمینان انتخاب کنند. پیکاتک تلاش کرده است با ارائه مشخصات فنی دقیق و اطلاعات کاربردی، فرآیند انتخاب پمپ را برای خریداران ساده‌ تر و مطمئن‌ تر کند.

برای خرید انواع پمپ، کافی است مشخصات فنی مدل‌ های موجود در بالای همین صفحه را بررسی کرده و پمپی را انتخاب نمایید که از نظر عملکرد و توان، پاسخگوی نیاز پروژه شما باشد. در صورت نیاز به مشاوره تخصصی یا استعلام قیمت روز پمپ، کارشناسان فنی پیکاتک با دانش تخصصی و تجربه عملی، از مرحله انتخاب تا نهایی شدن خرید، همراه شما خواهند بود.