شیر صافی

شیر صافی چیست؟

شیر صافی یا استرینر (Strainer Valve) یکی از رایج‌ ترین اجزای سیستم‌ های لوله‌کشی و پایپینگ صنعتی محسوب می‌ شود که برخلاف بسیاری از شیرآلات صنعتی، وظیفه قطع و وصل یا کنترل جریان سیالات را برعهده ندارد. در واقع وظیفه اصلی این تجهیز، تصفیه و جداسازی ذرات معلق، رسوبات و ناخالصی‌ های موجود در سیالات مختلف است؛ عملیاتی که نقش مهمی در حفاظت از تجهیزات حساس صنعتی و بهبود کارایی کل سیستم دارد.

در خطوط لوله، وجود ذرات جامد ناخواسته مانند رسوبات معدنی، پوسته‌ های زنگ‌ زده یا براده‌ های ناشی از عملیات جوشکاری می‌ تواند آسیب‌ های جدی و گاه غیرقابل جبران بر تجهیزات وارد کند.

تجهیزاتی نظیر پمپ‌ ها، توربین‌ ها، کمپرسورها و مبدل‌ های حرارتی، بیش از دیگر تجهیزات نسبت به این آلودگی‌ ها حساسیت دارند. از این‌ رو نصب یک شیر صافی باکیفیت پیش از ورود سیال به این تجهیزات، از مهم‌ ترین اقدامات حفاظتی به شمار می‌ آید و علاوه بر جلوگیری از خرابی و توقف‌ های ناخواسته، موجب افزایش طول عمر و بهره‌ وری تجهیزات نیز می‌ شود.

در این مقاله از فروشگاه اینترنتی پیکاتک قصد داریم راهنمایی کامل و تخصصی برای انتخاب و خرید شیر صافی ارائه کنیم تا پیش از اقدام به خرید، شناخت دقیقی از انواع، مزایا، کاربردها و نکات کلیدی انتخاب بهترین شیر صافی به دست آورید.

مشخصات فنی شیر صافی

 شیرهای صافی در مدل‌ های مختلفی از نظر طراحی و شکل ظاهری عرضه می‌ شوند که متداول‌ ترین آن‌ ها، بدنه Y شکل و T شکل است. مدل Y شکل به دلیل افت فشار کمتر و سهولت سرویس‌ دهی، گزینه‌ای مناسب برای بسیاری از خطوط با سرعت جریان بالا است، در حالی که مدل T یا Basket Strainer برای محیط‌هایی با حجم بالای ناخالصی و نیاز به فیلتر کردن بیشتر استفاده می‌ شود.

بدنه این شیرها بسته به شرایط کاری از آلیاژهایی مانند چدن خاکستری، فولاد کربنی، برنج، استیل ضدزنگ یا ترکیبات ویژه فولادی ساخته می‌ شود. همین تنوع متریال موجب شده تا شیر صافی در محدوده وسیعی از کاربردها، از صنایع نفت و گاز و پتروشیمی گرفته تا صنایع غذایی، دارویی، آب و فاضلاب و حتی سیستم‌ های تاسیساتی حرارتی و برودتی، حضور پررنگی داشته باشد. اتصال شیر صافی به خطوط لوله نیز معمولاً به دو شیوه دنده‌ای یا فلنجی انجام می‌ گیرد که انتخاب آن به فشار کاری و نوع سیستم بستگی دارد.

عملکرد شیر صافی بر پایه یک المنت توری یا مشبک بنا شده است که در مسیر جریان سیال قرار می‌ گیرد. این توری با دقت بالا مانع عبور ذرات شناور در سیال می‌ شود و عمل فیلتراسیون را به شکلی کامل انجام می‌ دهد. اندازه منافذ توری می‌ تواند بسیار کوچک باشد؛ به شکلی که برخی مدل‌ ها قادر به جداسازی ذرات کوچکتر از 40 میکرون هستند. بخش اصلی این توری معمولاً از استنلس استیل ساخته می‌ شود تا در برابر خوردگی، فشار و دمای بالا مقاومت داشته باشد.

اجزای اصلی شیر صافی

شیر صافی از  اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر یک وظیفه‌ای مشخص و حیاتی در فرآیند تصفیه سیالات را بر عهده دارند و مجموع این اجزا باعث عملکرد صحیح و بهینه شیر می‌ شوند. در ادامه اجزای اصلی شیر صافی معرفی می شوند:

• بدنه (Body): بدنه قسمت اصلی شیر صافی است که کلیه اجزا را در خود جای می‌ دهد و معمولاً از متریالی مانند چدن، فولاد کربنی، برنج، استنلس استیل یا آلیاژهای مقاوم ساخته می‌ شود تا فشار و دمای کاری را تحمل کند.
• درپوش یا کاور (Cover / Bonnet): بخش بالایی یا جانبی که روی بدنه بسته می‌ شود و امکان دسترسی به توری فیلتر برای تمیزکاری یا تعویض را فراهم می‌ کند. در مدل‌ های صنعتی معمولاً با پیچ و مهره به بدنه متصل می‌ شود تا آب‌ بندی کامل برقرار باشد.
• المنت فیلتر یا توری (Screen / Mesh Element): قلب اصلی شیر صافی که وظیفه جداسازی ذرات معلق از سیال را برعهده دارد. از جنس استنلس استیل ضدزنگ یا برنز ساخته می‌ شود و اندازه منافذ آن بر حسب میکرون تعیین می‌ گردد (مثلاً 40 میکرون).
• واشر و آب‌ بندها (Gaskets & Seals): قطعاتی از جنس الاستومر، گرافیت یا PTFE که بین محل اتصال کاور و بدنه قرار می‌ گیرند تا از نشتی سیال جلوگیری کنند.
• اتصالات (Connections): بخش‌ هایی که شیر صافی را به لوله‌کشی متصل می‌ کنند که می‌ توانند به‌صورت دنده‌ای، فلنجی یا جوشی باشند.

عملکرد شیر صافی چگونه است؟

عملکرد شیر صافی بر پایه فرایند جداسازی مکانیکی ذرات معلق از سیال طراحی شده است و با مکانیزمی ساده اما کارآمد، از آسیب رسیدن به تجهیزات حساس جلوگیری می‌ کند. زمانی که سیال اعم از مایع یا گاز از طریق ورودی وارد بدنه شیر صافی می‌ شود، ابتدا به درون محفظه‌ای هدایت می‌ گردد که در آن یک المنت فیلتر یا توری مشبک نصب شده است.

این توری که معمولاً از استنلس استیل ساخته می‌ شود، با منافذی دقیق و هم‌ اندازه، نقش یک سد فیزیکی را ایفا می‌ کند و مانع عبور ذرات جامد، براده‌ ها، رسوبات و ناخالصی‌ های موجود در سیال می‌ شود. در حین عبور جریان، ذرات معلق به دام‌ افتاده بر روی سطح داخلی توری یا در بخش تحتانی محفظه جمع می‌ شوند.

محل ذخیره‌ سازی این ذرات به گونه‌ ای طراحی شده که در عملکرد عادی جریان خللی ایجاد نکند اما با گذشت زمان و بسته به میزان آلودگی سیال، ظرفیت آن پر شده و نیاز به تمیزکاری یا تعویض فیلتر پیدا می‌ کند. پس از گذر از مرحله فیلتراسیون، سیال که اکنون عاری از ذرات مضر است، از خروجی شیر صافی خارج شده و وارد بخش بعدی خط لوله یا تجهیزات پایین‌ دست می‌ گردد. این روند، ضمن تضمین کیفیت سیال عبوری، موجب افزایش طول عمر و بازدهی پمپ‌ ها، مبدل‌ های حرارتی، شیرآلات کنترلی و سایر اجزای حیاتی سیستم می‌ شود.

انواع  شیرصافی

شیرهای صافی بر اساس شکل ظاهری در انواع زیر تولید می شوند که در ادامه به بررسی هر کدام می پردازیم:

•  شیر صافی Y شکل (Y-Type Strainer)
•  شیر صافی T شکل یا نوع سبدی (Basket Type Strainer)
•  شیر صافی موقت (Temporary Strainer)
• شیر صافی دوبلکس (Duplex Strainer)

شیر صافی Y شکل (Y-Type Strainer)

شیر صافی Y شکل که به دلیل طراحی بدنه شبیه حرف Y نام‌ گذاری شده است، یکی از پرکاربردترین تجهیزات در سیستم‌ های پایپینگ صنعتی و تاسیساتی محسوب می‌ شود. این نوع صافی به‌ طور ویژه برای خطوط فشار بالا و جریان‌ های گاز یا مایع طراحی شده و حتی در شرایط مکش (Suction) یا خلأ (Vacuum) نیز عملکرد مطلوبی دارد.

نصب این صافی‌ ها هم در خطوط افقی و هم خطوط عمودی امکان‌ پذیر است، با این شرط که عنصر فیلتر (Mesh/Screen) به سمت پایین قرار گیرد تا کارایی و طول عمر آن بیشتر شود. به دلیل ظرفیت نگهداری نسبتاً محدود فیلتر در صافی‌ های Y شکل، تمیزکاری منظم و دوره‌ای برای جلوگیری از افت فشار الزامی است.

بدنه فولادی یا استنلس استیل این صافی به صورت Y شکل طراحی شده و دارای یک ورودی، یک خروجی و یک بخش فیلتراسیون است که معمولاً از توری ضدزنگ یا صفحه سوراخ‌ دار قابل تعویض ساخته می‌ شود.  هنگامی که سیال از ورودی وارد می‌ شود، جریان درون بدنه Y شکل به سمت فیلتر هدایت شده و ناخالصی‌ ها، رسوبات و ذرات جامد بزرگ‌ تر از اندازه سوراخ توری روی آن به دام می‌ افتند. سیال تصفیه‌ شده پس از عبور از فیلتر، مسیر خود را ادامه داده و از خروجی خارج می‌ شود.

شیر صافی T شکل یا نوع سبدی (Basket Type Strainer)

صافی سبدی که با نام صافی T شکل نیز شناخته می‌ شود، نوعی فیلتر صنعتی است که به دلیل طراحی بدنه مشابه حرف T و استفاده از سبد فیلتر داخلی (Basket Filter) به این نام شهرت یافته است. این تجهیزات به شکل مخازن بسته طراحی شده‌اند که درون آن یک فیلتر مشبک یا سوراخ‌ دار قرار دارد و وظیفه آن جداسازی مؤثر ذرات جامد و ناخالصی‌ها از سیال عبوری است.

ویژگی مهم صافی‌ های سبدی یا سطلی ظرفیت بسیار بالا در جمع‌ آوری ذرات خارجی است. این ویژگی باعث می‌ شود که در کاربردهایی با دبی بالا و نیاز به فیلتراسیون پیوسته و دقیق، عملکردی بسیار مطلوب داشته باشند. برخلاف صافی‌ های Y شکل، این نوع فقط در خطوط افقی نصب می‌ شود.

بدنه صافی از جنس‌هایی نظیر چدن، فولاد کربنی یا استنلس استیل ساخته می‌ شود و درون آن یک سبد فیلتر با سطح تماس بزرگ قرار دارد. هنگام عبور سیال از ورودی، جریان به درون سبد هدایت شده و ذرات جامد بزرگ‌ تر از اندازه مش روی آن باقی می‌ مانند. سیال تصفیه‌ شده سپس از طریق خروجی ادامه مسیر می‌ دهد. ذات طراحی این صافی باعث ایجاد افت فشار کمتر و عمر کاری بالاتر فیلتر در مقایسه با مدل‌ های دیگر می‌ شود.

شیر صافی دوبلکس (Duplex Strainer)

صافی دوبلکس نوعی سیستم فیلتراسیون صنعتی است که برای شرایطی طراحی شده که جریان سیال باید بدون وقفه ادامه یابد و امکان توقف فرآیند برای شست‌وشو یا تعویض فیلتر وجود ندارد. این تجهیز از دو واحد صافی سبدی (Basket Strainer) تشکیل شده که به صورت موازی در یک بدنه مشترک نصب شده‌اند.

روند عملکرد صافی دوبلکس اینگونه است که هر دو واحد صافی از طریق یک شیر یا اهرم تغییر مسیر جریان، به گونه‌ای متصل شده‌اند که اپراتور می‌ تواند جریان سیال را از یک صافی به دیگری منتقل کند. به این ترتیب، وقتی یکی از سبدها پر از ذرات آلاینده یا رسوبات می‌ شود، جریان به صافی دوم هدایت شده و بدون هیچ‌گونه توقف در فرآیند، سبد اول خارج، تمیز یا تعویض می‌ گردد. مزایای صافی دوبلکس به شرح زیر است:

• امکان فیلتراسیون پیوسته بدون توقف فرآیند
• سهولت تعمیر و نگهداری به دلیل دسترسی سریع به واحدهای فیلتر
• کاهش هزینه‌ های توقف خط تولید
• مناسب برای سیستم‌هایی با راندمان بالا و حساسیت به آلودگی ذرات

انواع متریال بدنه شیر صافی

بدنه شیر صافی بسته به نوع سیال، فشار کاری، دمای سیال از متریال مختلفی ساخته می‌ شود. انتخاب متریال مناسب نقش مهمی در افزایش طول عمر تجهیزات، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و حفظ کیفیت جریان سیال دارد. انواع متریال رایج شیر صافی عبارتنداز:

• شیر صافی چدنی: شیر صافی چدنی از آلیاژ آهن و کربن ساخته شده و به دلیل مقاومت خوب در برابر فشارهای متوسط و قیمت اقتصادی، در سیستم‌ های آبرسانی، گرمایش و تهویه، شبکه‌های فاضلاب و صنایع سبک کاربرد گسترده‌ای دارد. این نوع شیر صافی برای سیالات غیرخورنده و دمای کاری معمولی مناسب است. اما در برابر ضربه‌ های مکانیکی شدید یا سیالات با خاصیت خورندگی بالا مقاومت کمتری دارد.
• شیر صافی برنجی: شیر صافی برنجی که از ترکیب مس و روی ساخته می‌شود، مقاومت بسیار خوبی در برابر زنگ‌زدگی و رسوبات معدنی دارد. به همین دلیل گزینه‌ای ایده‌آل برای خطوط انتقال آب آشامیدنی، سیستم‌ های تاسیساتی و صنایع غذایی محسوب می‌ شود. این متریال همچنین در برابر فشارها و دماهای نسبتا بالا عملکرد مطلوبی ارائه می‌ دهد و طول عمر بالایی دارد.
• شیر صافی استیل (استنلس استیل): شیر صافی استیل ضدزنگ به دلیل داشتن مقادیر کروم و نیکل در آلیاژ خود، مقاومت استثنایی در برابر خوردگی و زنگ‌ زدگی دارد. این ویژگی باعث شده انتخابی ایده‌ آل برای صنایع شیمیایی، دارویی، پتروشیمی، غذایی و دریایی باشد که با سیالات خورنده یا دما و فشارهای بالا سروکار دارند. استنلس استیل علاوه بر دوام بالا، ظاهری تمیز و بهداشتی دارد که باعث محبوبیت آن در کاربردهای بهداشتی و استریل شده است.
• شیر صافی فولادی (فولاد کربنی): شیر صافی فولادی کربنی به دلیل استحکام مکانیکی و توان تحمل فشار و دماهای بسیار بالا، انتخابی مناسب برای صنایع نفت، گاز، بخار، نیروگاهی و خطوط فرآیندی سنگین است. این متریال در شرایط کاری سخت عملکرد قابل اعتمادی دارد اما برای محافظت در برابر خوردگی، اغلب نیاز به پوشش‌دهی یا روکش ضدزنگ دارد.

جدول مزایا و معایب شیر صافی (استرینر ولو)

کاربردهای شیر صافی در صنایع مختلف

شیر صافی یکی از اجزای کلیدی در خطوط لوله صنعتی است که وظیفه آن حذف ذرات جامد و ناخالصی‌ ها پیش از ورود به تجهیزات حساس می‌ باشد. این عملکرد ساده اما حیاتی، از آسیب به پمپ‌ ها، کمپرسورها، مبدل‌ های حرارتی، توربین‌ ها و سایر ادوات جلوگیری کرده و سبب افزایش عمر مفید سیستم می‌ شود. کاربردهای رایج شیر صافی در صنایع زیر است:

• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• صنایع آب و فاضلاب
• سیستم‌ های گرمایشی و سرمایشی، پمپ‌ها و سایر تجهیزات
• نیروگاه‌ ها
• صنایع غذایی و دارویی
• صنایع شیمیایی

راهنمای انتخاب شیر صافی

انتخاب صحیح شیر صافی نقش کلیدی در عملکرد بهینه سیستم‌ های لوله‌ کشی و افزایش طول عمر تجهیزات دارد. با در نظر گرفتن موارد زیر می‌ توانید بهترین گزینه را متناسب با نوع پروژه، شرایط کاری و بودجه انتخاب کنید:

• برند سازنده: انتخاب برند معتبر، تضمین‌ کننده کیفیت ساخت، دقت عملکرد و تامین قطعات یدکی در آینده است. در بازار ایران، برندهای میراب، فاراب و آبنوس به‌عنوان تولیدکنندگان داخلی شناخته شده‌اند. از برندهای معتبر خارجی نیز می‌ توان به سیم و سایر شرکت‌ های اروپایی و آسیایی اشاره کرد.
• سایز شیر: سایز شیر صافی باید با قطر اسمی لوله (DN) یکسان باشد تا جریان یکنواخت و بدون افت فشار غیرضروری ایجاد شود.
• نوع سیال فرآیندی: خواص شیمیایی، خورندگی و ویسکوزیته سیال بر انتخاب متریال بدنه و توری اثر دارد. برای سیالات خورنده، استیل ضدزنگ یا آلیاژهای خاص توصیه می‌ شود.
• دمای کاری: دمای سیال باید در محدوده مجاز متریال بدنه و توری باشد. سیالات با دمای بالا نیازمند متریال مقاوم به حرارت هستند (مانند فولاد کربنی یا استیل).
• فشار کاری (Pressure Rating): فشار اسمی شیر صافی باید برابر یا بیشتر از فشار عملیاتی سیستم باشد (مثلا PN10، PN16، PN25 یا کلاس ANSI).
• نوع شیر صافی: طراحی بدنه و مسیر جریان سیال در انتخاب شما تأثیرگذار است: شیر صافی Y شکل مناسب برای خطوط فشار بالا و افت فشار کم، معمولا در خطوط افقی نصب می‌ شود و شیر صافی T یا سبدی مناسب برای دبی بالا و امکان سرویس آسان، بیشتر در خطوط افقی ورودی پمپ‌ های بزرگ استفاده می‌ شود.
• نوع اتصال فرآیندی: با توجه به طراحی خط لوله، نوع اتصال و سایز آن را انتخاب کنید. اتصال رزوه‌ای مناسب برای سایزهای کوچک و فشارهای متوسط و اتصال فلنجی (Flanged) مناسب برای سایزهای بزرگ یا فشار و دمای بالا، امکان باز و بست سریع‌ تر است.
• سایز مش توری (Mesh Size): اندازه مش تعیین‌ کننده میزان فیلتراسیون است: مش ریز حذف ذرات بسیار کوچک، اما افزایش افت فشار و نیاز به تمیزکاری بیشتر و مش درشت افت فشار کمتر، اما عبور برخی ذرات ریز را  در پی دارد.
• متریال بدنه: با توجه به شرایط سیال، فشار، دما و بودجه، متریال مناسب از میان برنجی، چدنی، استیل و فولادی انتخاب می‌ شود.

خرید شیر صافی از فروشگاه اینترنتی پیکاتک

فروشگاه اینترنتی ابزار دقیق پیکاتک یکی از معتبرترین و تخصصی‌ترین مراکز عرضه تجهیزات ابزار دقیق و شیرآلات صنعتی در ایران است که با تکیه بر سال‌ ها تجربه، دانش فنی و تیمی متعهد، به مرجع قابل اعتماد صنایع گوناگون تبدیل شده است.

این مجموعه با ارائه محصولات متنوع شامل تجهیزات اندازه‌گیری فشار، دما، سطح، جریان و همچنین شیرآلات صنعتی همچون شیر گلوب، شیر توپی، شیر پروانه‌ای، شیر دروازه‌ای و شیر صافی، همواره تلاش کرده تا پاسخگوی نیازهای متنوع بازار باشد.

در بخش شیر صافی، پیکاتک مجموعه‌ای کامل از مدل‌ ها، سایزها و برندهای معتبر داخلی و خارجی را گردآوری کرده تا صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب، نیروگاهی و حتی صنایع غذایی و دارویی بتوانند بهترین گزینه را متناسب با شرایط کاری خود انتخاب کنند.

هر محصول در پیکاتک همراه با مشخصات دقیق فنی، اطلاعات مربوط به متریال بدنه، نوع اتصال، سایز مش توری، محدوده فشار و دما و سایر ویژگی‌ های کلیدی درج شده است تا مشتریان بتوانند با مقایسه و بررسی اطلاعات، تصمیمی آگاهانه بگیرند.

فرایند خرید نیز به‌صورت ساده و شفاف طراحی شده است. شما می‌ توانید ضمن استعلام قیمت روز شیر صافی، از طریق همین وبسایت یا تماس با شماره 88109770-021  سفارش خود را ثبت کنید. تمامی محصولات در کوتاه‌ ترین زمان ممکن و با بسته‌ بندی ایمن به سراسر کشور ارسال می‌ شوند تا مشتریان از خریدی سریع، اقتصادی و مطمئن بهره‌ مند شود.