ترمومتر (Thermometer) یا همان دماسنج آنالوگ یکی دیگر از ابزارهای سنجش مشخصات و ویژگیهای محیطی است که برای اندازه گیری دمای محیط و یا درجه حرارت یک سیستم خاص از آن استفاده میشود. این ابزارها قالبهای متفاوتی دارند و به شکلهای مختلفی میتوانند درجه حرارت را اندازه گیری کنند.
سادهترین نوع دماسنج ها را میتوان همان دماسنجهای جیوهای معرفی کرد که معیار اندازه گیری آنها، تغییر حجم جیوه در اثر گرما بود. در واقع دانشمندان برای حالت طبیعی اجسام و مواد مختلف در دمای معمولی حجم خاصی در نظر گرفتهاند که با توجه به تغییر حجم کم در برابر تغییر دما، میتوانند دمای محیط یا درجه حرارت هر جسمی را گزارش کند. این به عنوان اصول اولیه استفاده شده در ترمومترهای آنالوگ و دماسنجها به کار گرفته شد که نسلهای بعدی با شیوههای متفاوتتری ساخته شدند.
از گیج دما آنالوگ که به آن ترمومتر آنالوگ و یا دماسنج عقربه ای نیز می گویند در پتروشیمی ها بیشتر استفاده می شود. دلیل این امر این است که گیج های آنالوگ برعکس گیج دما دیجیتال از جریان الکتریسیته برای اندازه گیری دما استفاده نمی کند. زیرا جریان برق در شرکت های پتروشیمی ممکن است خطر انفجار بوجود بیاورد.
فروش انواع گیج دما با تکنولوژی ها و تولید کننده های مختلف با قیمت مناسب در فروشگاه ابزار دقیق پیکاتک با ارسال سریع به سراسر کشور. جهت استعلام قیمت گیج دما و ثبت سفارش با کارشناسان فروش ما تماس بگیرید. گیج دما یا مانومتر تجهیزی میباشد که دمای اجسام شامل سیالات درون خطوط لوله یا مخازن و ... را اندازه گیری میکند. در شرایطی که دسترسی یه محل مورد نظر برای اندازه گیری وجود نداشته باشد، از گیج های دمایی با کپیلاری یا دنباله دار استفاده میشود.
گیج دما یا مانومتر یکی از تجهیزات بسیار پرمصرف و پرکاربرد برای اندازه گیری دما در فرآیندهای صنعتی میباشد.
این گیج های دمایی انواع مختلفی از نظر اندازه صفحه نمایش و رنج اندازه گیری و المنت اندازه گیری دارند. در این بین تولید کننده های مطرحی در جهان وجود دارند که هریک از آنها طیف وسیعی از گیج های دما تولید میکنند. تعدادی از مطرح ترین تولید کننده ها گیج دما عبارتند از:
1-Wika
2-Ashcroft
3-Cella
4-Pakkens
5-Fisher
در مورد نحوه عملکرد گیج دما یا ترمومتر کار ما سخت تر است و باید تنوع در مدلهای مختلف آنها را در نظر بگیریم. در حقیقت ساز و کاری که دماسنج جیوهای برای تشخیص تغییرات حرارت دارد با ساز و کار آن در ترمومتر های لیزری و ترمومترهای دیجیتالی متفاوت است. سادهترین نوع دماسنجها، دماسنجهای جیوهای و الکلی هستند که در آنها ساز و کار مشابهی وجود دارد و اساس کار آنها بر مبنای تغییر حجم ماده درون دماسنج است. اما ترمومتر دیجیتالی از یک سیستم مبدل حرارت به جریان الکتریسیته بهره میبرد. در این دماسنجها یک ماده نیمه رسانا قرار داده شده که در اثر تغییر دما مقاومت آن تغییر میکند که این تغییر مقاومت باعث تغییر جریان عبوری میشود. با استفاده از قانون اهم و سایر روابط ریاضی مربوط به آنها، اعدادی توسط بخش دیجیتالی آنها گزارش میشود که به عنوان دمای محیط است. برای اندازه گیری دما از ابزارهای بسیاری استفاده می شود که از پرکاربردترین آنها می توان به ترانسمیتر دما و سوئیچ دما اشاره کرد. گیج دما تغییرات دما را در بازه مندرج روی صفحه نمایش نشان می دهد. گیج های دما باید دارای بدنه مقاوم، مکانیسم دقیق و با کیفیت بوده و به درستی کالیبره شده باشند، شایان ذکر است، حرکت رفت و برگشتی عقربه گیج می بایست، نرم و بدون پرش باشد.
گیج دما براساس نوع عملکرد در انواع متفاوتی ساخته می شود که به شرح زیر می باشد:
دماسنج بی متال که جزو گیج دمای عقربه ای یا آنالوگ نیز محسوب می شود از دو فلز متمایز تشکیل شده است که به یکدیگر چسبیده شده اند. جنس این دو فلز اغلب استیل و مس یا استیل و برنج می باشد. هنگامی که به نوار بی متال حرارت داده شود، نوار بی متال از طرف فلزی که دارای ضریب انبساط پایین تری است خمیده می شود. میزان این تغییر شکل، با مجذور طول نوار بی متال و تغییرات دمایی متناسب است و با ضخامت فلز ها رابطه عکس دارد. به طور کلی گیج های بی متال بر اساس دو اصل اساسی زیر ساخته می شوند:
حجم فلزات با تغیییر دما تغییر می کند.
ضریب این تغییر برای همه فلزات یکسان نیست.
میزان جابجایی به وجود آمده توسط نوار بی متال، کوچک است، برای تقویت آن، نوار بی متال به شکل فنری یا حلزونی ساخته می شود. لبه خارجی نوار بی متال به قاب و یک عقربه به وسط آن متصل می شود. با افزایش دما، نوار فنری چرخیده و باعث حرکت عقربه به صورت ساعتگرد می شود. میزان حرکت عقربه با توجه به موارد زیر قابل محاسبه است:
داشتن ضرایب انبساط دو فلز، ضخامت و طول محدوده مورد نظر، طول کلی نوار فنری
محدوده عملکرد دماسنج های بی متال از 50- تا 600+ درجه سانتی گراد می باشد و این محدوده عملکرد برای کاربرد های متفاوت متغییر است.
اساس کار بی متال بر پایه اختلاف ضریب انبساط طولی دو فلز به کار رفته است. بر اثر افزایش دما، دو فلز گرم می شوند و طول آنها افزایش می یا بد. از آن جایی که ضریب انبساط طولی یکی از فلزات بیشتر از دیگری است. دو فلز با هم به سمت فلزی که ضریب انبساط طولی کمتری دارد خم می شود. در نتیجه مسیر عبور جریان کنتاکتها باز و مدار قطع می شود.
در مکان هایی که درجه حرارت بسیار بالا است و یا امکان تماس مستقیم با سیال وجود ندارد، از ترمومتر های پر شده استفاده می شود. در ترمومتر های پر شده پراب دما به وسیله کاپیلاری یا دنباله به فاصله دور تر از گیج منتقل می شود. به این مدل دماسنج ها یا گیج دما کاپیلاری دار یا دنباله دار می گویند. دماسنج های پر شده با توجه به نوع ماده ای که درون آن را پر کرده است به چند دسته تقسیم می شوند:
1.دماسنج پر شده با جیوه: در دماسنج های پر شده با جیوه با تغییر دمای محیط کاری، فشار جیوه تغییر می کند. در این دماسنج ها دما توسط یک فشار سنج عقربه ای، که بر اساس دما کالیبره شده است، نمایش داده می شود.
2.دماسنج پر شده با مایع: مایع پرکننده دماسنج می تواند الکل، نفت و یا هر مایع دیگری باشد. به طور کلی این دماسنج ها با تغییر فشار مایع ناشی از تغییر دما کار می کنند.در دماسنج های پر شده با مایع با تغییر دمای حسگر، فشار مایع پر شده نیز تغییر می کند و دما نمایش داده می شود.
3.دماسنج پر شده با فشار بخار: درون حسگر گرمایی دماسنج پر شده با فشار بخار، مایع فرار می باشد و با تغییر دمای حسگر گرمایی، فشار بخار اشباع شده مایع پر شده نیز تغییر می یابد و به این صورت دما نمایش داده می شود.
4.دماسنج پر شده با فشار گاز: در دماسنج پر شده با فشار گاز، تغییر دمای حسگر دماسنج، باعث تغییر فشار گاز پر شده می شود، و با این تغییر فشار دما نشان داده می شود. گاز پر شده باید گازی بی اثر مانند نیتروژن یا هلیوم باشد.
دماسنج های پر شده با توجه به نوع ماده ای که درون آن را پر کرده است به چند دسته تقسیم می شوند
دماسنج پر شده با جیوه :در دماسنج های پر شده با جیوه با تغییر دمای محیط کاری، فشار جیوه تغییر می کند. در این دماسنج ها دما توسط یک فشار سنج عقربه ای، که بر اساس دما کالیبره شده است، نمایش داده می شود.
دماسنج پر شده با مایع : در دماسنج های پر شده با جیوه با تغییر دمای محیط کاری، فشار جیوه تغییر می کند. در این دماسنج ها دما توسط یک فشار سنج عقربه ای، که بر اساس دما کالیبره شده است، نمایش داده می شود.
دماسنج پر شده با فشار بخار : در دماسنج های پر شده با جیوه با تغییر دمای محیط کاری، فشار جیوه تغییر می کند. در این دماسنج ها دما توسط یک فشار سنج عقربه ای، که بر اساس دما کالیبره شده است، نمایش داده می شود.
دماسنج پر شده با فشار گاز : مایع پرکننده دماسنج می تواند الکل، نفت و یا هر مایع دیگری باشد. به طور کلی این دماسنج ها با تغییر فشار مایع ناشی از تغییر دما کار می کنند.در دماسنج های پر شده با مایع با تغییر دمای حسگر، فشار مایع پر شده نیز تغییر می کند و دما نمایش داده می شود.
دماسنج پر شده با فشار گاز: در دماسنج پر شده با فشار گاز، تغییر دمای حسگر دماسنج، باعث تغییر فشار گاز پر شده می شود، و با این تغییر فشار دما نشان داده می شود. گاز پر شده باید گازی بی اثر مانند نیتروژن یا هلیوم باشد.
گیج دما دیجیتال، دمای اندازه گیری شده را به صورت دیجیتال بر روی صفحه نمایش خود، نشان می دهند. گیج های دیجیتال هم برای اندازه گیری نرمال در فیلد و هم در سیستم های کالیبراسیون استفاده می شوند. گیج های دمای دیجیتال قابلیت نمایش دما در مقیاس های مختلف اندازه گیری دما را دارند. نحوه اتصال پراب دما به گیج دمای دیجیتال به صورت اتصال از پشت، زیر و تلسکوپی می باشد، که ر زیر تصویر هر یک درج شده است.
گیج های دما در انواع گوناگون ساخته می شوند و قابلیت نمایش دما در واحد های مختلف اندازه گیری را دارا می باشند. در گیج دما، واحد اندازه گیری نرمال به صورت سانتی گراد بیان می شود و عمدتا دارای یک واحد مدرج است اما گیج دما با دو واحد اندازه گیری فارنهایت و سانتی گراد نیز موجود می باشد. چنانچه مشتری انواع دیگری از واحد های اندازه گیری را نیاز داشته باشد، به صورت سفارشی به فروشنده اعلام می کند و گیج دما مطابق با خواسته مشتری درجه بندی و کالیبره می شود. دو تصویر زیر نمایانگر دو عدد گیج فشار با واحد سانتیگراد و سانتیگراد، فارنهایت می باشد.
اندازه گیج ها با قطر صفحه گیج مشخص می شود. اندازه استاندارد گیج های دما به واحد میلیمتر بیان می شود و مطابق استاندارد EN 837 با قطر های 40، 50، 63، 80، 100، 160 و 250 میلیمتر بیان می شود.
کلاس دقت گیج های دما : کلاس دقت، ماکزیمم حد خطای قابل قبول هر گیج است که بر حسب درصد ماکزیمم مقدار خوانده شده بیان می شود. گیج دما طبق استاندارد EN 13190 دارای کلاس 1 و یا 2 می باشد.
از آنجاییکه گیج های دما در فرآیند های مختلف و برای اندازه گیری دمای سیالات متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند، لذا متریالی که گیج از آن ساخته شده است باید با شرایط محیطی و سیالی که با آن در تماس است، از نظر شیمیایی مطابقت داشته باشد. محل اتصال گیج و بدنه صفحه مدرج گیج می تواند دارای متریال های متفاوت باشد به طور مثال اگر سیال در تماس با گیج، خورنده باشد لازم است اتصال گیج نیز استیل باشد ولی اگر در همان پروسه محیط دارای خورندگی نباشد، نیازی به بدنه استیل گیج نیست. توجه به فرآیند و شرایط شیمیایی فرآیند در انتخاب گیج مناسب بسیار مهم است و می تواند از آسیب به گیج و در بعضی موارد تحمیل هزینه های اضافی به سیستم جلوگیری کند. جنس بدنه گیج دما ممکن است شامل هر یک از موارد زیر می باشد:
بدنه گیج ها از جنس فولاد کششی
1چدن
2.آلومینیوم
3.برنج
4.پلی پروپیلن
5.مواد رزینی فنولیک
در دماسنج های بی متال می توان از ترموول استفاده کرد. استفاده از ترموول این مزیت را دارد که بدون باز کردن تجهیزات لوله کشی یا تانک، می توان تجهیز را بیرون آورده یا تعویض کرد. معمولا دماسنج هایی که همراه با ترموول استفاده می شوند، شکل حلزونی هستند.
هر کدام از انواع اتصالات فوق ممکن است به صورت اتصال عمودی و یا اتصال افقی در سیستم نصب شوند. اتصالات افقی فلنجی معمولا در تابلو های کنترلی مورد استفاده قرار می گیرند.
1.اتصال از پایین (زیر یا عمودی)
2.اتصال از پشت (افقی)
3.اتصال تلسکوپی (صفحه مندرج آنها قابلیت چرخش در هر زاویه ای نسبت به محور ساقه را دارد).
4. انواع قرارگیری صفحه مندرج دماسنج عقربه ای نیز همانند دیجیتالی اتصال از پشت، زیر و تلسکوپی می باشد.
بطور کلی ترمومتر دستگاهی برای اندازه گیری دما است و به همین دلیل تنها برای این هدف استفاده میشود. البته تغییر در مدلها و شیوههای اندازه گیری حرارت باعث میشود که ما با مدلهای مختلفی از این دستگاهها همچنین تغییر در کاربرد آنها مواجه باشیم. با این تفاسیر، کاربردهای ترمومتر شامل موارد زیر میشود:
1.استفاده در پروژههای پزشکی برای اندازه گیری دمای بدن و تب
2.استفاده در پروژههای آزمایشگاهی برای اندازه گیری دمای محیط و دمای محل انجام واکنش
3.استفاده در پروژههای صنعتی با دمای بسیار زیاد به کمک ترموکوپلها
4.اندازه گیری دما از مسافتهای دور با کمک دماسنجهای لیزری
5.استفاده در لوازم و تجهیزات خانگی مانند مایکروفر و تجهیزات آشپزی
6.استفاده در کارخانه ها و پتروشیمی ها (گیج دما آنالوگ در پتروشیمی ها بیشتر استفاده می گردد.
ترمومتر ها و دماسنج های آنالوگ و عقربه ای به همان اندازهای که ساده و معمولی به نظر میرسند، میتوانند ابزارهایی مهم و تعیین کننده در صنعت و فرآیندهای سربسته باشند. بالا رفتن بدون محدودیت دما در کارخانهها و به طور ویژه در پالایشگاهها میتواند فاجعه بیافریند. بنابراین انتخاب و خرید ترمومتر آنالوگ مناسب برای هر پروژه از حساسیت بالایی برخوردار است و به مانند انتخاب یک دماسنج معمولی نیست.
Filter by:
Clear All