شیره دروازه ‌ای یا شیر کشویی

شیر دروازه ای (Gate Valve)  یا شیر کشویی نوعی شیر دستی با حرکت خطی محسوب می شوند.
در این نوع شیرها،حرکت به صورت لغزشی بوده که یک دیسک مستطیلی یا دایره ‌ای روی یک دریچه به ‌صورت کشویی می ‌لغزد.
 بنابر شیکل مجرابند و دیسک این نوع از شیر، به آن «دروازه ای» می ‌گویند. شیر دروازه ای می تواند تا جریان را متوقف ‌کند یا مسیر حرکت جریان را باز یا بسته کند. اما کنترل جریان سیال را نمیتواند انجام دهد. به همین جهت شیر دروازه ای را در دسته بندی شیرآلات قطع و وصل یا ON/OFF قرار میدهند.(شیرهای دروازه‌ ای یا کشویی را معمولاً برای جداسازی سیالات و نه تنظیم جریان آن ‌ها، مورد استفاده قرار می ‌دهند.) 
به این منظور این شیر ها را تنها در یکی از دو حالت کاملاً بسته یا کاملاً باز می ‌گذارند. زیرا جریان ‌های پر سرعت می ‌توانند ‌باز شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی را دچار لرزش و ضربه ‌دیدگی کنند آن هم به این علت که دیسک این شیر ها نیمه باز می باشد، در نتیجه دیسک و دریچه‌ ها به ‌سرعت دچار فرسودگی خواهند شد.

نحوه عملکرد انواع شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی

قطع و وصل کردن جریان در شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی با حرکت دادن دروازه به درون مجرای  سیال یا خارج کردن دروازه از آن، رخ می دهد.
این نوع شیرهای دروازه ‌ای در کارخانجات تصفیه نفت و پتروشیمی کاربرد های فراوانی دارند.  به این علت که جریان سیالات در این کارخانه ها دارای فشار پایینی می ‌باشد. 
علاوه براین از این شیرهای دروازه ‌ای در جریان‌ های  بالا، به دلیل فشار زیاد و مدت ‌زمان طولانی که قرار است  بسته یا باز بماند، کمتر مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

اجزای شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی

•    بونت: در حقیقت بخشی است که شامل اجزای متحرک شیر می شود. این اجزا با پیچ و مهره به بدنه متصل می ‌شوند.
•    بدنه: همان قسمتی است که با اتصالات فلنجی، جوشی یا پیچی به لوله با تجهیزات موردنظر متصل می ‌شود.
•    تریم: اجزای داخلی شیرهای دروازه ‌ای که قابلیت تماس مستقیم با سیال را دارا می باشند تریم می ‌گویند.

 ویژگی های شیر دروازه ‌ای

شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی چاقویی تنها در دو حالت باز  یا بسته هستند. 
کاربرد این نوع شیرها بیشتر در سیستم ‌هایی می باشد که میزان جامدات معلق آن ‌ها بالا است. شیرهای دروازه ‌ای چاقویی به ‌خصوص در مواردی کارآمد خواهند بود که سیالات موردنظر دوغابی، ناخالص، فرسایش زا و مخرب باشند.
یکی از اصلی ترین تفاوت ‌های شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی چاقویی با نوع معمولی انها، آن است که شیرهای دروازه ‌ای چاقویی، دارای دیسک تیزتری هستند و می ‌توانند به ‌راحتی سیالات ناخالص یا دوغابی را از بین ببرند.
 علاوه براین شیرهای دروازه ‌ای چاقویی وزن کمتری نسبت به نوع معمولی آن دارند.
از این نوع شیرها را می توان در کارخانه‌ های فاضلاب، کارخانه‌ های تولید مواد شیمیایی، کارخانه‌ های معدن، کارخانه ‌های سیمان بهره مند شد.  در حالی‌ که شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی معمولی، بیشتر برای انتقال آب شرب، شبکه‌ های توزیع آب و ایستگاه ‌های پمپ آب استفاده می ‌شوند.

انواع شیر درواره ای

شیرهای درواره ای بر اساس نوع شکل ظاهری مجرابند دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:

شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی فانوسی

وظیفه اصلی شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی فانوسی این است که  تماس با مواد زیان ‌بار را هنگام نشت شیر-استم به حداقل برسانند.
 فانوس یک دستگاه فلزی است که می ‌تواند درز بین استم و بونت را به یکدیگر متصل کند.  در نتیجه از نفوذ سیال سیستم به هوا جلوگیری می ‌شود.
این فانوس‌ ها به شکل پیچی هستند که امکان حرکت خطی را دارند. علاوه براین این فانوس ‌ها هنگام عملکرد شیر می ‌توانند راه نشت سیال به هوا را ببندند.

شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی با گوه تقسیم ‌شده

در شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی با گوه تقسیم ‌شده،  این گوه‌ها به ‌صورت جدا شده و در دو نیم ساخته می‌ شوند. 
بنابراین گوه می تواند زاویه مناسب را بین وجه ‌های بیرونی به خود بگیرد و با سیت چفت شود. یعنی به ‌طور خودکار این قابلیت را دارد تا با هر دو سطح سیت تنظیم شود.

شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی دو دیسکی

در شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی دو دیسکی، دروازه ‌ها به شکل دو دیسک هستند که توسط یک فنر در جهت مخالف هم روی سیت های موازی به حرکت در می آیند.
بدین ترتیب شیر بدون وابستگی به جریان سیال، به ‌خوبی چفت خواهد شد. در نهایت از این شیرهای دروازه‌ ای دو دیسکی می توان در سیستم ‌های بخار و گاز یا محصولات نفتی سبک استفاده نمود.

شیرهای دروازه‌ ای یا کشویی با گوه انعطاف‌پذیر

در این نوع شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی با گوه انعطاف ‌پذیر از یک گوه انعطاف ‌پذیر استفاده می ‌شود.
در ساخت این گوه انعطاف ‌پذیر از یک دیسک تک قطعه‌ ای که سرتاسر محیط آن برش داده‌ شده ، استفاده شده است.
این برش می‌ تواند اندازه‌ ها، شکل‌ ها و عمق ‌های متفاوتی داشته باشد. در این نوع شیرها هیچ نگرانی بابت  انبساط و انقباض گرمایی وجود نخواهد داشت، زیرا  دیسک می ‌تواند انبساط‌ ها و انقباض ‌های گرمایی را جبران نماید.
شیرهای دروازه‌ ای گوه ‌ای انعطاف ‌پذیر را بیشتر در سیستم‌ های بخار مورداستفاده قرار می ‌دهند تا از کوری گرمایی جلوگیری به عمل آید.

شیرهای دروازه‌ ای یا کشویی دیسک موازی

این نوع شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی دیسک موازی دارای دو دیسک که در جهت خلاف یکدیگر روی سیت‌ های موازی قرار دارند، تشکیل می گردد.
رایج ‌ترین نوع از شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی دیسک موازی، شیر دروازه ‌ای چاقویی می‌ باشد.  در این شیرهای موازی، یک دروازه مسطح بین دو سیت موازی قرار می ‌گیرد تا به وسیله آن بتواند جریان را قطع نماید.
 از این شیرها دیسک موازی بیشتر در فشارهای پایین و جریان‌ های کم ‌فشار استفاده می کنند.

شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی گوه جامد

پر استفاده ‌ترین شیرهای دروازه‌ ای یا کشویی شیر دروازه ‌ای گوه جامد یا تک گوه ‌ای محسوب می شوند.
این شیر به دلیل داشتن پایین ‌ترین قیمت در میان شیرها، در فرایندهای صنعتی مرتبط با نفت، گاز و هوا مورداستفاده قرار می ‌گیرد. 
 این شیرها تقریباً برای همه سیالات مناسب هستند و برای جریان ‌های متغیر بسیار کارآمد خواهند بود. کوری گرمایی درواقع به فرایندی گفته می شود که هنگامی که شیرهای دروازه‌ ای یا کشویی گوه جامد را پس از گرم شدن زیاد توسط دمای سیستم می ‌توان باز کرد. 
شیرهای دروازه ‌ای گوه ‌ای را می‌ توان به دو دسته اصلی پیچی داخلی و پیچی بیرونی تقسیم کرد. علاوه براین به اینگونه شیر ها در صنعت آب شیر اسلویس هم می‌ گویند.

انواع شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی از نظر نوع استم

•    شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی با استم غیر بالا رونده
•    شیرهای دروازه ‌ای یا کشویی با استم بالارونده و پیچ بیرونی