دتکتور گازهای قابل اشتعال (Combustible)

دتکتور گازهای قابل اشتعال (Combustible Gas Detector)

گازهای قابل اشتعال (مانند متان، پروپان، بوتان، هیدروژن و…) در صورت ترکیب با هوا در غلظت خاصی (محدوده انفجار) می‌توانند باعث آتش‌سوزی یا انفجار شوند. دتکتورهای گاز قابل اشتعال برای پیشگیری از حوادث در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، معادن، مخازن ذخیره‌سازی و محیط‌های صنعتی استفاده می‌شوند.

انواع دتکتورهای گاز قابل اشتعال

۱. دتکتورهای کاتالیزوری (Catalytic Bead Sensors)

• اصول کار: اکسیداسیون گاز روی یک مهره کاتالیزوری و اندازه‌گیری تغییر مقاومت

• محدوده تشخیص: ۰-۱۰۰% LEL (حد پایین انفجار)

• مزایا:

  • قیمت مناسب

  • پاسخ سریع (~۲۰-۳۰ ثانیه)

• معایب:

  • نیاز به اکسیژن برای عملکرد

  • مسمومیت سنسور توسط سرب و سیلیکون

۲. دتکتورهای مادون قرمز (IR Sensors)

• اصول کار: جذب نور مادون قرمز توسط گاز

• محدوده تشخیص: ۰-۱۰۰% LEL

• مزایا:

  • عملکرد در محیط‌های بدون اکسیژن

  • عدم مسمومیت سنسور

  • عمر طولانی (~۵-۱۰ سال)

• معایب:

  • قیمت بالاتر

  • حساس به رطوبت و گردوغبار

۳. دتکتورهای نیمه‌هادی (MOS Sensors)

• اصول کار: تغییر مقاومت نیمه‌هادی در حضور گاز

• محدوده تشخیص: ۰-۱۰۰% LEL

• مزایا:

  • حساسیت بالا

  • پاسخ بسیار سریع (~۱۰ ثانیه)

• معایب:

  • نیاز به کالیبراسیون مکرر

  • حساس به تغییرات دما و رطوبت

مشخصات فنی کلیدی

 محدوده تشخیص:

• معمولاً بر اساس %LEL (Lower Explosive Limit) گزارش می‌شود

• هشدار اولیه: ۱۰-۲۰% LEL

• هشدار خطر: ۵۰-۶۰% LEL

 ویژگی‌های ایمنی:

• آلارم صوتی (≥ ۹۰ دسی‌بل) و نوری

• خروجی‌های صنعتی (۴-۲۰mA، Relay)

• ضد انفجار (ATEX/IECEx)

 استانداردها:

• UL 1484 (برای دتکتورهای خانگی)

• EN 60079 (برای محیط‌های انفجاری)

• SIL 2/SIL 3 (برای سیستم‌های ایمنی بحرانی)

کاربردهای اصلی

 صنایع نفت و گاز (حفاری، پالایشگاه‌ها، خطوط لوله)
 پتروشیمی و نیروگاه‌ها
 تاسیسات گاز شهری و مخازن CNG/LPG
 معادن زغال سنگ (تشخیص متان)
 آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های صنعتی

نحوه انتخاب دتکتور مناسب

1. تعیین نوع گاز هدف (متان، پروپان، هیدروژن و…)

2. محیط نصب:

   • فضای باز/بسته

   • شرایط انفجاری (Zone 0/1/2)

3. محدوده تشخیص مورد نیاز

4. نوع سنسور:

   • کاتالیزوری برای کاربردهای عمومی

   • مادون قرمز برای محیط‌های خورنده

نکات ایمنی حیاتی

 کالیبراسیون ماهانه با گاز استاندارد ضروری است
 در محیط‌های انفجاری حتما از دتکتورهای ATEX استفاده شود
 در صورت آلارم دستگاه، منبع گاز را قطع و محیط را تهویه کنید
 دتکتورها باید در ارتفاع مناسب نصب شوند (گازهای سبک نزدیک سقف، گازهای سنگین نزدیک کف)

جدول مقایسه انواع دتکتورها