لرزه گیر لاستیکی
لرزه گیر لاستیکی چیست؟
لرزه گیر لاستیکی یکی از پرکاربردترین انواع لرزه‌گیرها در صنایع مختلف می باشد که وظیفه اصلی آن، جذب و خنثی سازی لرزش ها، ضربات ناگهانی و شوک های مکانیکی ایجادشده در مسیر جریان است. این لرزه گیرها از یک هسته الاستومری شکل گرفته اند که میان دو فلنج فلزی قرار دارد و معمولاً دو میله مهار (Tie Rod) به آن ها متصل می شود تا مانع از جابجایی بیش ازحد شود.
هنگامی که تجهیزات دوار مانند پمپ ها، کمپرسورها، فن ها یا توربین ها در خط لوله یا داکت مشغول کار هستند، به دلیل ماهیت عملکرد خود، ارتعاشاتی تولید می کنند که به ساختار خط لوله منتقل می شود. این ارتعاشات نه تنها می توانند منجر به ایجاد سر و صدای آزاردهنده شوند، بلکه باعث خستگی مکانیکی، استهلاک زودرس لوله ها و تجهیزات و حتی بروز آسیب های جدی و غیرقابل جبران در سازه و اجزای سیستم خواهند شد.
برتری لرزه‌گیرهای لاستیکی (Rubber Expansion Joint) نسبت به اتصالات آکاردئونی در محیط هایی که سیال حاوی مواد خورنده مثل آب دریا، اسیدها و بازها باشد به خوبی مشهود است؛ زیرا متریال لاستیکی با روکش ها و ترکیبات خاص می تواند مقاومت بالایی در برابر خوردگی و فرسایش ایجاد کند.
علاوه بر‌این، برخی انواع لرزه گیر لاستیکی به‌گونه ای طراحی می شوند که از هدایت الکتریکی و بروز خوردگی گالوانیک جلوگیری کنند، موضوعی که در صنایع حساس مانند صنایع شیمیایی و غذایی اهمیت ویژه‌ای دارد. هدف این مقاله ارائه یک راهنمای جامع، عملی و تخصصی برای انتخاب و خرید لرزهگیر لاستیکی است تا بتوانید با آگاهی کامل، مناسب ترین مدل را بر اساس شرایط عملیاتی، نیازهای فنی و بودجه پروژه خود انتخاب نمایید.
اجزای لرزه گیر لاستیکی
ساختار لرزه گیر لاستیکی به گونه ای طراحی شده که در ابتدا و انتهای خود دارای دو فلنج فلزی است. این فلنج ها با پیچ و مهره به فلنج های متناظر روی لوله متصل می شوند و همین ویژگی باعث میشود نصب، جداسازی یا تعویض آن ها در کمترین زمان و بدون پیچیدگی انجام شود.
به دلیل همین سهولت و کارایی بالا، استفاده از آنها در نقاط حساسی مثل ورودی و خروجی (Suction و Discharge) پمپ ها، کمپرسورها و توربین ها بسیار رایج است. این قطعات علاوه بر جذب ارتعاش، توانایی بالایی در خنثی کردن ضربات قوچ (Water Hammer) و شوک های ناگهانی جریان دارند. در ادامه اجزای اصلی لرزه گیر لاستیکی معرفی می شود:
- بدنه لاستیکی (Rubber Body/Core): بخش اصلی لرزه گیر که از لاستیک طبیعی یا لاستیک های مصنوعی (NBR ،SBR ،NR ،EPDM ،BUTYL ،NEOPRENE) ساخته می شود. این قسمت انعطاف پذیری لرزه گیر را تأمین کرده و در برابر ارتعاشات، فشار و تغییرات دما مقاومت ایجاد می کند. انتخاب نوع لاستیک بسته به ماهیت سیال و شرایط محیطی انجام می شود.
- فلنج ها (Flanges): دو صفحه فلزی دایره‌ای که در ابتدای و انتهای لرزه گیر نصب می شوند و اتصال آن به فلنج های لوله را ممکن می سازند. معمولاً از فولاد کربنی، فولاد ضدزنگ (استنلس استیل) یا فلزات مقاوم به خوردگی ساخته می شوند.
- میله های مهار (Tie Rods): میله های فولادی که بین فلنج‌ها نصب می شوند تا از کشیدگی بیش ازحد یا جابجایی غیرمجاز لرزه گیر جلوگیری کنند. این بخش در لرزه‌گیرهایی که در معرض فشارهای بالا یا ضربات قوچ شدید قرار دارند، الزامی است.
- لایه داخلی ضدسایش و مقاوم شیمیایی (Inner Liner): یک پوشش درونی که در تماس مستقیم با سیال است و با توجه به نوع ماده عبوری انتخاب می شود. این لایه باعث افزایش عمر لرزه گیر در برابر مواد خورنده یا ساینده می شود.
نحوه اتصال لرزه گیر لاستیکی چگونه است؟
اتصال لرزه گیر لاستیکی به روش فلنجی انجام می شود که رایج ترین و مطمئن ترین شیوه نصب آن به شمار می رود. این تجهیز در دو سر خود دارای فلنج های فلزی است که دقیقاً با فلنج های لوله یا تجهیز متناظر هماهنگ شده‌اند.
برای نصب، لرزه گیر بین دو فلنج طرفین خط لوله قرار گرفته و با استفاده از پیچ و مهره محکم می شود. این اتصال نه‌تنها دوام مکانیکی بالایی ایجاد می کند، بلکه آب بندی کامل را نیز تضمین کرده و امکان باز و بسته‌کردن سریع در زمان تعمیر یا تعویض را فراهم می کند.
در فرآیند نصب، رعایت هم راستایی دقیق فلنج ها اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا هرگونه انحراف زاویهای یا فشار ناهمگون می تواند باعث ایجاد تنش های غیرضروری در هسته لاستیکی شود و عمر مفید لرزه گیر را کاهش دهد. همچنین، باید از گشتاور (Torque) صحیح برای بستن پیچ ها استفاده شود تا هم آب بندی کامل به دست آید و هم لاستیک تحت فشار بیش ازحد قرار نگیرد.
در بسیاری از کاربردها، به ویژه در سیستم هایی که فشار یا ضربه قوچ بالاست، از میله های مهار (Tie Rods) برای تقویت اتصال استفاده می شود. این میله ها بین فلنج های طرفین نصب شده و مانع از کشیدگی بیش از حد یا جداشدن لرزه گیر بر اثر فشار لحظه‌ای می شوند. علاوه بر این، در برخی پروژه ها از واشر یا حلقه های آب بندی اضافی بین فلنج ها بهره می برند تا عملکرد آب بندی در برابر سیالات خورنده یا فشار بالا به حداکثر برسد.
انواع لرزه گیر لاستیکی
لرزه گیرهای لاستیکی در انواع مختلفی تولید می شوند که در ادامه به بررسی دو مدل اصلی آنها می پردازیم:
لرزه گیر لاستیکی مهاردار
لرزهگیر لاستیکی مهاردار یکی از پرکاربردترین انواع لرزه گیرها در سیستم های لوله کشی صنعتی است که با هدف کنترل ارتعاش، جبران انبساط و انقباض و افزایش عمر خط لوله طراحی شده است. در این مدل، فلنج ها به کمک دو یا چند میله مهار (Tie Rod) یا پیچ های تمام رزوهای که در قطر، طول و تعداد متفاوتی انتخاب می شوند، به یکدیگر متصل می شوند.
این مهارها وظیفه دارند دامنه افزایش و کاهش طول کلی لرزهگیر را کنترل کرده و از جابه جایی بیش از حد آن جلوگیری کنند. در شرایطی که فشار داخل خط لوله به شکل ناگهانی افزایش یا کاهش یابد، لرزه گیر در معرض فشار و کشش شدیدی قرار می گیرد. وجود سیستم مهار مانع از پارگی لاستیک، لهیدگی و خروج از محدوده مجاز تغییر طول می شود.
به کارگیری لرزهگیر لاستیکی مهاردار باعث کاهش چشمگیر خطر آسیب دیدگی می شود؛ به ویژه در فشارهای کاری بالا که کشیدگی یا فشردگی بیش از حد ممکن است موجب توقف فرآیند و خسارت های مالی سنگین گردد.
لرزه گیر لاستیکی بدون مهار
در لرزهگیر لاستیکی بدون مهار، اتصال فلنج ها به یکدیگر تنها توسط بدنه لاستیکی لرزه گیر تأمین می شود و هیچ سیستم مهاری فیزیکی بین فلنج ها وجود ندارد. این مدل نسبت به نوع مهاردار انعطاف بیشتری دارد، اما در صورت اعمال فشار یا کشش بیش از حد، احتمال پارگی یا ترکیدن بخش لاستیکی بالا می رود.
به همین دلیل، استفاده از لرزه گیر بدون مهار معمولاً در خطوطی توصیه می شود که دارای فشار کاری پایین یا شرایط عملیاتی یکنواخت هستند و تغییرات ناگهانی فشار یا دما در آنها کمتر اتفاق می افتد. این نوع لرزه گیر به دلیل وزن کم، نصب آسان و هزینه پایین تر، همچنان در بسیاری از سیستم های لولهکشی کم فشار محبوبیت دارد.
مشخصات فنی انواع لرزه گیرهای لاستيكى ارتعاشات صنعتی ایران
شرکت ارتعاشات صنعتی ایران به عنوان برترین تولیدکننده انواع لرزهگیر لاستیکی و تجهیزات کنترل ارتعاش در کشور، بیش از سه دهه سابقه در طراحی، تولید و عرضه محصولات باکیفیت برای صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و پروژه های ساختمانی دارد.
لرزه گیرهای این شرکت بر اساس شرایط کاری و نیاز متقاضی در انواع مختلف تولید و با رنگ های متمایز مشخص می شود:
- لرزه گیر با نشانه زرد: جهت نصب در سیستم های تهویه مطبوع
- لرزه گیر با نشانه آبی: جهت نصب در سیستم های فشار قوی با تحمل 16 تا 30 بار
- لرزه گیر با نشانه سبز: جهت نصب در سیستم های حاوی اسید باز و سایر مواد خورنده
- لرزه گیر با نشانه قرمز: جهت نصب در سیستم های حرارتی با تحمل حرارت بالا تا 90 درجه سانتیگراد
- لرزه گیر با نشانه سفید: جهت نصب در سیستم های آشامیدنی و بهداشتی
- لرزه گیر با نشانه قهوه ای: جهت نصب در سیستم های حاوی نفت و مشتقات آن
- لرزه گیر با نشانه خاکستری: جهت نصب در سیستم های هوای فشرده
به عنوان مثال برای سیستم با سیال آب در فشار 10بار و دمای 35 درجه سانتیگراد لرزه گیر زرد ولی برای سیستم دیگر با شرایط کاری فوق با سیال اسیدی باید لرزه گیر سبز انتخاب نمود. در جدول فوق نیز جنس لاستیک، قابلیت تحمل فشار و دما کاربردهای انواع لرزه گیر لاستیکی مشاهده می شود.
نکات نصب لرزه گیر لاستیکی
نصب صحیح لرزهگیر لاستیکی نقش کلیدی در عملکرد بهینه، افزایش طول عمر و جلوگیری از خرابی زودهنگام آن دارد. رعایت دستورالعمل های زیر، به شما کمک می کند تا از این قطعه مهم در سیستم های لوله کشی بیشترین بهره را ببرید:
- انتخاب مناسب پیش از نصب: قبل از هرگونه نصب، اطمینان حاصل کنید که لرزهگیر لاستیکی انتخابی متناسب با دما، فشار کاری و ترکیبات شیمیایی سیال طراحی شده باشد. عدم توجه به این موضوع می تواند آسیب های جدی به سیستم وارد کند.
- حفظ تراز و راستای خط لوله: لرزهگیر لاستیکی برای جبران انحرافات بزرگ یا «غیرخطی بودن» مسیر لوله طراحی نشده است. عدم تراز دو سر لرزهگیر باعث کاهش قابلیت حرکت، افزایش تنش برشی و کاهش عمر مفید آن میشود. استفاده از راهنماهای خط لوله (Pipe Guides) برای حفظ راستای مناسب الزامی است.
- جلوگیری از آلودگی لاستیک: قسمت لاستیکی لرزهگیر نباید رنگ آمیزی شود و از تماس آن با مواد نفتی مانند روغن و گریس باید جلوگیری گردد؛ این مواد باعث تخریب ساختار لاستیک خواهند شد.
- پرهیز از تماس با اجسام تیز: هرگونه تماس قطعات تیز یا برنده با بدنه لرزهگیر، احتمال سوراخ شدن یا پارگی آن را افزایش می دهد.
- تناسب لرزهگیر با نوع سیال: لرزهگیر باید متناسب با ماهیت شیمیایی سیال انتخاب شود تا در برابر خوردگی یا واکنش های شیمیایی مقاوم باشد.
- ممنوعیت جوشکاری در نزدیکی لرزهگیر نصب‌شده: حرارت و جرقه های حاصل از جوشکاری می‌تواند به لاستیک آسیب بزند، بنابراین پس از نصب، جوشکاری در مجاورت لرزهگیر به‌هیچ وجه مجاز نیست.
- عایق‌کاری اصولی: به طور کلی نباید روی لرزهگیر لاستیکی عایق کاری کرد. اگر عایق ضروری است، طراحی باید به گونه ای باشد که امکان بازرسی پیچ های فلنج و مهارها باقی بماند.
- محافظت در محیط باز: در نصب‌های روباز و در معرض نور خورشید، استفاده از کاور محافظ UV باعث افزایش عمر قطعه می شود. لرزه‌گیرهای مارک زرد برای فضای باز مناسب نیستند و باید از مارک قرمز استفاده شود.
- عدم تحمل وزن خط لوله: لرزهگیر لاستیکی وظیفه تحمل وزن لوله را ندارد. وزن خط باید کاملاً توسط مسندها یا ساپورت های لوله گرفته شود. همچنین نصب لرزهگیر باید در نزدیک‌ترین موقعیت به مسندهای ثابت خط انجام شود.
- اطلاع‌رسانی فشار منفی: در صورتی که در سیستم فشار منفی (خلأ) وجود دارد، باید این موضوع را پیش از نصب به سازنده اعلام کنید تا طراحی مناسب انجام شود.
- جلوگیری از برخورد پیچ به بدنه لرزه گیر: بخشی از پیچ که از مهره بیرون می ماند، نباید با جسم لاستیکی تماس پیدا کند، زیرا این تماس می‌تواند به مرور زمان موجب آسیب جدی شود.
مزایای استفاده از لرزه گیر لاستیکی
- کاهش انتقال ارتعاشات از تجهیزات به لوله کشی یا سازه
- جذب شوک های ناشی از راه‌اندازی و توقف پمپ یا کمپرسور
- افزایش عمر مفید تجهیزات و اتصالات با کاهش تنش مکانیکی
- جبران انبساط و انقباض حرارتی در خطوط لوله
- جلوگیری از انتقال صدا در سیستم های لولهکشی
- مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی (در صورت انتخاب متریال مناسب)
- نصب آسان و بدون نیاز به ابزار پیچیده
- قابلیت استفاده در فضاهای محدود به دلیل انعطاف پذیری بالا
معایب لرزه گیر لاستیکی
- کاهش عمر مفید در دمای بالا به علت محدودیت مقاومت لاستیک در برابر حرارت
- حساسیت به مواد شیمیایی خورنده در صورت انتخاب متریال نامناسب
- افت عملکرد در فشارهای بسیار بالا نسبت به مدل های فلزی یا پارچه‌ای تقویت شده
- تغییر خواص مکانیکی در گذر زمان به دلیل پیرشدگی لاستیک (Aging)
- نیاز به بازرسی و تعویض دوره‌ای برای جلوگیری از نشتی یا ترک خوردگی
- تأثیرپذیری از اشعه UV و نور خورشید در فضاهای باز بدون پوشش مناسب
کاربردهای لرزه گیر لاستیکی
یکی از اصلی ترین کاربردهای لرزهگیر لاستیکی، جذب و کاهش ارتعاشات ناشی از کارکرد تجهیزات دوار مانند پمپ ها، کمپرسورها، فن ها و توربین ها است. این ارتعاشات در صورت انتقال به سازه یا لوله کشی می توانند منجر به ایجاد نویز، ترک های ساختاری و کاهش عمر تجهیزات شوند.
لرزه گیر لاستیکی با خاصیت الاستیک خود، مانند یک فیلتر مکانیکی عمل می کند و اجازه نمی دهد حرکت های مکانیکی شدید از یک بخش سیستم به بخش دیگر منتقل شود.
در خطوط لوله های آب، بخار، هوا یا سیالات شیمیایی، تغییرات فشار و دما باعث انبساط و انقباض لوله ها می شود. لرزهگیر لاستیکی این تغییرات را تا حد زیادی جبران کرده و از ایجاد تنش در فلنج ها، جوش ها و اتصالات جلوگیری می کند. این ویژگی در صنایع نفت و گاز، نیروگاه ها و سیستم های HVAC اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که از نشتی و شکستگی ناگهانی جلوگیری می کند.
با استفاده از لرزهگیر لاستیکی، محیط کاری آرام تر، بی صدا‌تر و ایمن تر می شود. این مزیت مخصوصاً در مکان هایی که پرسنل به طور مداوم در کنار ماشین آلات کار می کنند، اهمیت مضاعف دارد. کاهش نویز و شوک مکانیکی نه‌تنها باعث افزایش بهره وری نیروها می شود، بلکه استهلاک ماشین آلات را نیز کاهش می دهد.
نکات کلیدی انتخاب لرزه گیر لاستیکی
در فرآیند انتخاب انواع لرزه گیرهای لاستیکی برای کاربردهای مختلف، توجه به برند سازنده و مشخصات فنی آنها جهت خرید بهترین محصول بسیار حائز اهمیت است. مهمترین نکات خرید لرزه گیر لاستیکی عبارتنداز:
- برند و کشور سازنده (مانند برند ایرانی ارتشعات صنعتی)
- سایز قطر نامی
- نوع لرزه گیر (مهار دار یا بدون مهار)
- نوع سیال
- حداقل و حداکثر دما و فشار فرآیندی
- شرایط محیطی محل نصب
- مشخصات فلنج (قطر، ضخامت، تعداد سوراخ ها، فاصله مرکز تا مركز و بلندی اتصال face to face)
خرید لرزه گیر لاستیکی از فروشگاه اینترنتی پیکاتک
فروشگاه اینترنتی ابزار دقیق پیکاتک به عنوان یکی از معتبرترین و تخصصی ترین مراکز تأمین تجهیزات صنعتی در کشور در حوزه عرضه انواع تجهیزات ابزار دقیق، شیرآلات صنعتی، لوله و اتصالات، آهن آلات صنعتی و همچنین تجهیزات تست و اندازه‌گیری فعالیت می کند. این مجموعه با اتکا به تجربه و دانش فنی تیم کارشناسی خود، مسیر خرید تجهیزات را برای خریداران سراسر کشور آسان و مطمئن ساخته است.
در بخش لرزه گیرها، پیکاتک مجموعه‌ای متنوع از محصولات شامل لرزهگیر لاستیکی و لرزهگیر آکاردئونی را از برندهای شناخته شده داخلی و خارجی ارائه می دهد. تمامی محصولات عرضه شده دارای کیفیت تضمین شده بوده و با قیمت های رقابتی در اختیار مشتریان قرار می گیرند. ارسال این کالاها به سراسر ایران انجام می شود تا صنایع و پروژه ها بدون دغدغه دسترسی به تجهیزات مورد نیاز خود داشته باشند.
برای خرید لرزهگیر لاستیکی، کافی است به قسمت بالای این صفحه مراجعه کرده و پس از مشاهده مشخصات فنی و ویژگی های محصولات، بهترین مدل را متناسب با شرایط کاری و بودجه خود انتخاب کنید. استفاده از اطلاعات فنی جامع در صفحه محصول، کمک می کند تا انتخابی آگاهانه و متناسب با نیاز واقعی داشته باشید و از بروز مشکلات ناشی از انتخاب نادرست جلوگیری شود.
در صورتی که پیش از خرید، به مشاوره نیاز داشته باشید، تیم کارشناسان پیکاتک آماده ارائه راهنمایی تخصصی رایگان است. تماس با واحد فروش امکان استعلام قیمت روز، مقایسه مدل ها و آشنایی با ویژگی های فنی هر محصول را فراهم می سازد. این رویکرد باعث می شود مشتریان با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به خرید اقدام کرده و از عملکرد بهینه لرزه گیر در سیستم های خود بهره‌مند شوند.
