فشار عبارت است از نیرو بر واحد سطحی که سیال به محیط اطراف خود وارد میکند. بنابراین میتوان فرمول فشار را به صورت زیر بیان کرد: P = F/A
یک راه برای دیدن فشار ، دیدن آن به عنوان نتیجه وزن تمام مولکول های انباشته شده در بالای سطح است. این روش برای مواد جامد و مایعات مناسب است
شکل بالا یک سطح با یک جسم جامد در بالای آن را نشان می دهد. هر مولکول آن جسم وزن دارد زیرا جاذبه روی آن تاثیر می گذارد. از آنجا که وزن یک نیروی رو به پایین است ، هر مولکول نیروی کمی را روی سطح اعمال می کند. نیروی حاصل از همه این نیروهای کوچک در حال ایجاد فشار است.
فشار با واحدهای مختلفی بیان می شود. واحد استاندارد در دستگاه SI پاسکال است که برابر می شود با ( Pa= 1N / 1m2 ). یک پاسکال برابر مقدار یک نیوتن نیرو است که بر یک متر مربع سطح جسمی وارد می گردد. بهترین واحدی که می تواند مرجعی برای سایر واحدها به کار برده شود، اتمسفر یا جو (Atmosphere) است که به صورت فشار متوسط هوا در سطح دریا تعریف می شود. چون پاسکال واحد کوچکی برای فشار است، معمولاً از کیلو پاسکال (kPa) که برابر ۱۰۰۰ پاسکال است، استفاده می کنند. هر جو تقریباً برابر ۱۰۰kPa است. هواشناسان از واحد میلی بار استفاده می کنند که برابر یک دهم کیلو پاسکال است. از سایر واحدهای فشار می توان دین بر سانتیمتر مربع ( dyn/cm2 ) یا torr را نام برد. چون در اندازه گیری فشار در لوله U شکل از طول سنجی مایع جیوه به فشارسنجی پی می برند، واحد سانتیمتر جیوه (cmHg) نیز برای کمیت فشار به غلط مرسوم شده است.
همان طور که معمولاً فشار هر جسم جامد بر سطح زیرین آن در اثر نیروی گرانش است، فشار مایعات نیز در اثر نیروی وزن آنها به وجود می آید. بسیاری از شهرها دارای شبکه ی آب لوله کشی هستند. در شبکه آب رسانی شهرها، معمولاً مخزن آب را در ارتفاعی بالاتر از بقیه ی نقاط می سازند. در نتیجه آب در اثر نیروی گرانش در شبکه ی آب شهرها جاری می شود. به این مثال توجه کنید:
یک ظرف مکعبی شکل پر از آب به ابعاد ۱×۱×۱ متر را در نظر بگیرید، این ظرف محتوی حدود هزار کیلوگرم آب است. وزن این مقدار آب در حدود ۱۰۰۰۰ نیوتون می شود. آب در داخل آکواریوم بطور تعجب آوری سنگین است و حتی سنگین تر از مقداری که فکرش را می کنید. وزن آب آکواریوم به طرف پایین بوده و فشاری بر ته مخزن وارد می کند. شما می توانید با تقسیم کردن وزن آب بر مساحت ته مخزن، این فشار را حساب کنید. حال اگر ارتفاع آب در مخزن به جای ۱ متر، ۲ متر باشد، فشار آب بر کف آن دو برابر، یعنی ۲۰۰۰ پاسکال می شود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که فشار مایعات به ارتفاع آنها بستگی دارد. یعنی هرچه ارتفاع ستون مایع بیشتر باشد، نیروی وزن مایع بر سطح زیرین خود بیشتر می شود و در نتیجه فشار مایع بیشتر خواهد بود.
یک نکته بسیار جالب در مورد فشار مایعات این است که مایعات، فشار را به خوبی و به طور یکسان در همه جهات منتقل می کنند. از این خاصیت، در موارد بسیاری استفاده می شود، از جمله در دستگاه ترمز اتومبیل ها از خاصیت انتقال فشار مایعات بهره گرفته می شود.
در این روش فشار نسبت به خلاء مطلق اندازه گیری می شود.
در این روش فشار اتمسفر صفر در نظر گرفته می شود و کلیه فشارها نسبت به فشار محیط اندازه گیری می شود.
در این روش اختلاف فشار بین دو محیط P1 و P2 اندازه گیری می شود. مخزن گاز از طریق لوله رابط به لوله U شکل وصل است. فشار گاز در یک شاخه لوله U موجب پایین رفتن مایع و در شاخه دیگر موجب بالا رفتن آن می شود تا آنکه فشار مایع با فشار گاز به حالت تعادل برسد. فشار گاز را با اندازه گیری اختلاف ارتفاع مایع در دو ستون (بر حسب سانتیمتر یا متر) تعیین می کنند.
مانومتر از یک ظرف شفاف حاوی مایع (معمولاً آب یا جیوه) تشکیل شده است که بصورت یک لوله Uشکل میباشد. دو طرف این لوله باز میباشد و دو فشار مختلف به دو طرف آن اعمال میشود. این اختلاف فشار باعث جابجایی مایع در لوله میگردد که با اندازه گیری این اختلاف سطح میتوان فشار مورد نظر را به دست آورد.
بوردون تیوب ازیک لوله پیچشی عمدتاً از جنس فلز قابل ارتجاع تشکیل شده است. این لوله از یک طرف مسدود و از طرف دیگر آزاد میباشد که سر دوم به نسبت فشار اعمالی منحرف میگردد و این انحراف با انجام تنظیمات و کالیبراسیون میتواند به عنوان مرجع اندازه گیری فشار مورد استفاده قرار گیرد. فشار گاز ورودی باعث باز شدن تیوپ به سمت شعاع خارجی میشود، بنابراین با انتقال این فشار به یک عقربه میتوان آن را اندازه گیری نمود.
1 - سنسور نوع C
2 - سنسور نوع حلزونی (Spiral Type)
3 - سنسور نوع حلقوی (Helical Type)
دیافراگم، یک مبدل مکانیکی فشار میباشد که برای آشکارسازی تغییرات اندك فشار، بکار میرود. دیافراگم از یک صفحه تخت یا دارای انحنا تشکیل شده است که با یک اهرم به یک عقربه متصل شده است. با اعمال فشار به دیافراگم و تغییر شکل آن، اهرم متناسب با فشار اعمالی جابجا میشود. بدین وسیله میتوان فشار اعمال شده را اندازه گیری کرد. فلز بکار رفته بایستی از نوع الاستیکی باشد. چون فشار فرآیند به سطح وسیعی وارد میگردد از این رو دستگاه نسبت به تغییرات اندك فشار، دارای حساسیت میباشد.
یک کپسول از دو دیافراگم فلزی تشکیل شده که در محیط به یکدیگر جوش شده اند. فضای بین دو دیافراگم با سیال تراکم ناپذیری با ویژگی های مخصوص پر شده است. در بعضی طرح ها میتوان چندین کپسول را با یکدیگر سری نمود. در این حالت جابجایی ناشی از فشار، برابر مجموع جابجایی های کپسول ها میباشد وبدین ترتیب شیب اندازه گیر افزایش مییابد.
از یک لوله به شکل آکاردئون تشکیل شده است که خاصیت الاستیکی داشته و در برابر خوردگی مقاوم است.یک سر این دمنده بسته است که با اعمال فشار بر آن، طولش تغییر کرده و با جابجایی عقربه متصل به آن میزان فشار مشخص میشود. از دمندهها برای اندازه گیری فشارهای پایین یا فشار های خلاً استفاده میشود.
ترانسمیتر فشار یا «پرشر ترانسمیتر» (Pressure Transmitter)، وسیلهای است که به منظور دریافت، تبدیل و ارسال سیگنالهای معرف فشار در سیستمهای انتقال سیالات مورد استفاده قرار میگیرد. این وسیله علاوه بر تعیین فشار سیالات مختلف نظیر گاز، مایع، هوا و روغن، امکان اندازهگیری دیگر کمیتهای مهم صنعتی مانند جریان، سطح، چگالی، وزن و دما را فراهم میکند. به عبارت دیگر، در بسیاری از موارد، سیگنال ارسال شده توسط ترانسمیتر، به عنوان مبنای اندازهگیری دیگر کمیتهای فیزیکی به کار گرفته میشود.
ترانسمیترهای فشار دارای انواع مختلفی هستند که هر یک بر اساس معیارهای مختلفی نظیر فشار قابل اندازهگیری و مکانیزم اندازهگیری تقسیمبندی میشوند. از انواع ترانسمیتر فشار بر اساس فشار قابل اندازهگیری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ترانسمیتر فشار مطلق: اندازهگیری فشار واقعی در هر نقطه نسبت به خلا (فشار صفر مطلق))
ترانسمیتر فشار نسبی یا فشار گیج: اندازهگیری فشار نسبت به( فشار اتمسفریک (فشار محیط
ترانسمیتر فشار تفاضلی یا اختلاف فشار: اندازهگیری اختلاف فشار بین دو نقطه متفاوت در یک سیستم
ترانسمیترهای فشار، یکی از پرکاربردترین انواع ابزار دقیق در سیستمهای کنترل سیالات هستند. این ابزارها در صنایع مختلف و برای مقاصد متفاوت مورد استفاده قرار میگیرند. از مهمترین مزیتهای ترانسمیتر فشار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
امکان اندازهگیری سطح سیال و دیگر کمیتهای فیزیکی علاوه بر اختلاف فشار
دوام بالا و قابلیت بکارگیری در شرایط محیطی دشوار (حتی زیر آب)
امکان ارسال سیگنال به فواصل دور با کمترین افت سیگنال ممکن
تنوع مدل برای استفاده در شرایط مختلف
مقاومت در برابر میدانهای الکترومغناطیسی و تشعشعات رادیواکتیو به دلیل ساخت توسط مواد پیزوالکتریک
قابلیت اتصال به سیستمهای دیگری نظیر مدارهای الکتریکی به منظور کالیبراسیون برای اندازهگیری دقیق فشار
هزینه اولیه بالا
مصرف انرژی
دسترسی دشوار
پرشر سوئیچ یا سوئیچ فشار (Pressure Switch) ابزاری برای کنترل وضعیت فشار در یک محیط فرآیندی است که میتواند وضعیت فشار یک فرایند تولیدی را تحت کنترل داشته باشد. اگر به بخش دوم نام این ابزار توجه کنید، کلمه سوئیچ به معنی تغییر وضعیت است و این میتواند دیدگاه خوبی به شما بدهد. در واقع ابزار سوئیچ فشار به این دلیل استفاده میشود که به هنگام تغییر فشار به شکل نامناسب و غیر استاندارد، میتواند باعث ایجاد یک تغییر کلی در وضعیت سیستم شده و آن را تا زمان کنترل کامل ادامه دهد. اجازه دهید که این موضوع را با ذکر یک مثال روشنتر کنم. وقتی که در یک پالایشگاه فشار یک یا چند مخزن به شکل ناگهانی افزایش مییابد این ابزار پرشر سوئیچ است که بلافاصله این موضوع را تشخیص داده و منجر به بسته شدن سیستم میشود. البته این یک توضیح کلی است و انواع مختلفی از این ابزارها وجود دارد که در ادامه بیشتر آنها را توضیح خواهیم داد. عملکرد پرشر سوئیچ با پرشر گیج متفاوت است. پرکاربردترین انواع پرشر سوئیج، پرشر سوئیچ های پیستونی، پنوماتیک، هیدرولیک، الکترونیکی، پمپ آب و هوا است.
مثالی که در بند قبل زدیم، اگرچه کوتاه بود اما میتواند به درک نحوه عملکرد سوئیچ فشار کمک کند. تغییر فشار و به طور کلی تغییر شرایط محیطی در فرآیندهای صنعتی و پالایشگاهی طبیعی است. توانایی انسان در تشخیص این تغییرات بسیار محدود است و باید از تجهیزات ابزار دقیق کمک بگیرد. در مورد تغییر دما از ترمومتر و در مورد تغییر فشار از گیج فشار و پرشر سوئیچ استفاده میشود. پرشر سوئیچ ابزاری است که میتواند جریان حرکتی و مکانیکی را به یک کنتاکتور وصل کند که آن هم به طور مستقیم به سیستم وصل است. این سیستم به صورت خودکار میتواند تغییرات فشار را تشخیص داده و در شرایط بحرانی بلافاصله سیستم را ببندد. بنابراین زمانی که فشار محیط از یک مقدار حداقل کمتر میشود یا از یک مقدار بالاتر میرود، دستگاه سوئیچ فشار فعال شده و در نتیجه سیستم را میبندد.
برای دسته بندی انواع پرشر سوئیچ معیارهای مختلفی وجود دارد و به همین دلیل میبینیم که در بازار تنوع آنها بسیار بالاست. یکی از معیارهای معروف این دستگاهها، نحوه تشخیص فشار و تبدیل آن برای تشخیص تغییرات فشار است. با توجه به این توضیحات ۵ مدل از این تجهیزات وجود دارد:
پرشر سوئیچ کپسولی
پرشر سوئیچ دیافراگمی
پرشر سوئیچ بیلوز دار
پرشر سوئیچ بردونی
پرشر سوئیچ پیستونی
هر کدام از این ابزارها ویژگیها و مشخصات منحصر به فردی دارد که نحوه استفاده از آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. بنابراین کسانی که به فکر خرید پرشر سوئیچ هستند باید به این تغییرات توجه داشته باشند و بهترین گزینه ممکن را با توجه به سیستم فرآیندی خود انتخاب کنند..
پرشر سوئیچ گاز: این دستگاهها معمولاً برای اندازه گیری فشار گازهای قابل اشتعال استفاده میشود.
پرشر سوئیچ آب: این ابزار در خطوط آبرسانی و در پمپ های آب کاربرد دارد و ساختار سادهای دارد.
پرشر سوئیچ بخار: مهمترین ویژگی این ابزارها تحمل بالای آنها در برابر دما است که با تحمل در برابر رطوبت همراه شده است.
بنابر نحوه عملکرد، سوئیچهای فشار سیستمهای تبرید به دو دسته فشار بالا یا های پرشر (HPS) و فشار پایین یا لو پرشر (LPS) تقسیمبندی میشوند. های پرشر سوئیچ معمولا برای جلوگیری از آسیب دیدن قطعات در اثر افزایش فشار در مواقعی مانند گرفتگی کندانسور استفاده میشود. لو پرشر سوییچ در زمان کاهش فشار ماده مبرد (به عنوان مثال در هنگام کاهش ماده مبرد در لولهها) چرخه را قطع میکند. درنتیجه از مواردی مانند یخ زدگی اواپراتور جلوگیری میشود. البته جلوگیری از این اتفاقها بستگی به فشار تنظیم شده در پرشر سوئیچ دارد. درضمن از پرشر سوئیچ میتوان برای کنترل سیستم و روشن و خاموش کردن آن استفاده کرد.
توجه به توضیحاتی که داده شد، کاربردهای زیادی برای سوئیچ فشار وجود دارد که در همه آنها بحث اندازهگیری تغییر فشار و استفاده از ابزار برای غیرفعال کردن خودکار سیستم مطرح است. در واقع برخی موارد هستند که انسان یا توانایی انجام آنها را ندارد، یا قادر به تشخیص آنها نیست. از جمله موارد کاربرد سوئیچ فشار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده در پنل فشار در سیستمهای فرآیندی بزرگ
استفاده در سوئیچینگ پروژههای بزرگ در پمپها و در درایوها
استفاده در سیستمهای تصفیه و پمپاژ به هنگام تغییرات فشاری
استفاده به عنوان سیستم فعال کننده آلارم در صورت کاهش فشار در هواپیما.
Filter by:
Clear All